کرمانشاه

نقشه تفصیلی شهر کرمانشاه در سال 1966 میلادی ، ترسیم توسطه مهندس همایون ابراهیمی
( برای بزرگنمائی لطفا کیلیک کنید )

یهودیان شهر کرمانشاه
بی گمان , مردم مهربان کرمانشاه در پهنه ی ایران زمین , نامدارند به ویژگیهای خودشان که آنرا از کُردها بهره مند شده اند و در برادری و برابری و مهمانداری زبانزد توده ی مردم هستند و شگفتا که این ویژگیها نیز به مردمان باورمند کیش یهود نیز داده شده و یهودیان کرمانشاه همانند برادران مسلماننشان , از دوستداران مهمان نوازی و مهربانی بوده و هستند . یاد آور شوم که پیشینه ی کُردها در ایران از پیشینه ی ماد ها نیز بالا تر است .
کرمانشاهیان در رفتار و کردار و گفتار نیک سر آمدند , مردمی ساده دل و خندان هستند که بسیار بدوست نوازی خو گرفته اند و میانه ی آنها با دین مداران گوناگون یکسان است , برای نمونه هنگامیکه در دبیرستان اتحاد کرمانشاه دانش آموز بودم , گروه زیادی از مسلمانان و مسیحیان و ارامنه و بهائیان با ما در دبستان و دبیرستان بودند و میانه ای بسیار دوستانه و دلبند با هم داشتیم که تا بامروز نیز آن دوستی ها پیگیر و دامنه دار ماندگار مانده ……
شاید در پهنه ی ایران زمین , یهودیان کرمانشاه تنها باورمندانی باشند که گویش (لهجه) یهودیان را ندارند و همانند همشهریانشان گفتگو میکنند و هرگز نمیتوان میان گویش یک یهودی کرمانشاهی و مسلمان آن شهر توفیری دید .
دبیرستان آلیانس (اتحاد ) از نخستین آموزشگاه های برجسته و نامدار در کرمانشاه بود که بیاری یهودیان کشور فرانسه در بالای 100 سال پیش در شهر بر پا شد که سرپرستانش در آغاز از فرانسه میآمدند و در روش اداره ی آن سازمان فرهنگی بسیار کوشا و ریز بین بودند بگونه ای که فرزندان بزرگان کشوری و ارتشی در دبستان و دبیرستان آلیانس ادامه ی آموزش میدادند .
پالایشگاه نفت کرمانشاه که در نزدیکی رودخانه ی قره سو در 4 کیلومتری شهر بیاری انگلیسی ها بر پا شد , برای مردم شهر , کانون در آمد بود و بیشمار
کارگران شهر وروستائی پیرامون شهر را در خود بکار میگرفت و رده دانش آموختگان کرمانشاهی نیز در پالایشگاه و بخش های گوناگون آن پیگیر کار بودند و سرپرستان بر جسته ای از یهودیان شهر در آن پالایشگاه تلاشگری میکردند و بزبان انگلیسی نیز چیرگی داشتند .
همچنین بودند بسیاری از مردم کرمانشاه که از دبیرستان آلیانس پایان نامه ی دانش آموزی را گرفته بودند و چون زبان فرانسه در آن سازمان آموخته میشد , بآن زبان نامدار نیز آشنائی داشتند .
گردشگاه تاریخی و بسیار زیبای طاق (تاق) بستان در شش کیلومتری شهر , جایگاه بسیار زیبائی بود با آب و هوای دل انگیز که شاهان ساسانی از آن برای شکارگاه و نشست ها و فرویشهای (تعطیلات ) تابستانی خود کار بری میکردند و تندیسهای (مجسمه ) بسیار ارزشمندی در آن از خود بجای نهاده اند و سازمان جهانی یونسکو تاق بستان را در رده ی مانده های تاریخی گیتی جایسازی نمود .
این گردشگاه برای همه ی باورمندان شهر دوست داشتنی بود و گاهی برای چندین روز بتاق بستان میرفتیم و چادر میزدیم و میخوابیدیم و در کنارمان مسلمانان شهر و ارامنه و دیگران نیز بودند که میآمدند و در کنار هم خوش بودیم , بودند در میان یهودیان شهر کسانی که عرق (ودکا) در خانه های خود میکشیدند و از کشمش ملایر برای این سازندگی کاربری میکردند و آنرا در شیشه های نیم لیتری و یک لیتری بفروش میرساندند , نخستین کارخانه ی فراوری الکل و و عرق (ودکا ) نیز بنام رسومات که زیر نگر کشور بود بیاری چند تن از یهودیان کرمانشاه بر پا شد و ده ها کارگر داشت و فر آورده های خود را بدیگر شهر های کشور نیز میفرستادند .
یهودیان شهر دارای ویژگیهای زیادی در دانش بازرگانی بودند و بازار چه ای در کانون شهر بود که تا بامروز آنرا بازار یهودیان مینامند که در آن دکه های فروشندگی , بالاتر از فرش زمین بود و یاد دارم که فروشندگان یک متر بالا تر از زمین مینشستند و کار میکردند , در این بازارچه همه گونه کالا و خوراکیجات

فروخته میشد بویژه گیوه های نامدار کرمانشاه که بگویش بومی آنرا کلاش میخواندند (کفشهائی که با نخ میبافند ) .
پوشش کُردی در میان بومیان شهر گسترده بود ولی شهروندان یهودی کمتر میپوشیدند مگر آنهائی که در شهرستانهای پیرامون شهر چون کرند و قصر شیرین زندگی میکردند که پوشش کردی میپوشیدند .
روغن گوسپند (گوسفند) کرمانشاه , در پهنه ی ایران زمین بسیار نامدار است چون مرغزارهای سر سبز کوهستانهای پیرامون شهر , چوپانان را بآن جایگاه های سر سبز میکشاند و گوسپندانشان بهترین شیر و ماست و فر آورده های شیری را ببار میآورند تا دوغ و کره و گونه ای فر آورده های ویژه شهر را ببازار آورند که یکی از آنها شیراج است که با توانمندی از دوغ ترش شده ساخته میشود که بسیار خوش مزه است .
نان برنجی کرمانشاه نیز جای خودش را دارد که از کران بکران ایران باین شهر میآیند تا کلوچه برنجی ساخته شده با روغن کرمانشاه را نوش جان کنند .
گونه ی دیگری از شیرینی های ویژه ی کرمانشاه کاک زرده تخم مرغی و نان خانگی و شربتی (گونه ای شیرینی ) و قوچان است که مردم بومی شهر خوب میشناسند ….. کباب دنده ی کرمانشاه نیز در پهنه ی ایران نامدار است و چلوکبابیها با روغن کرمانشاهی که جای خود دارد !
نیایشگاه های (کنیسا) درونی شهر همیشه مالامال بود از مردان و زنان که روزهای کیپور , شهربانی , پاسبانی را برای پاسداری از نیایشگران به کنیسای یعقوب نو نو میفرستاد که در پیرامون نیایشگاه (مسجد) آشیخ هادی بر پا بود و مردی پولدار از شهر بغداد از خاندان نو نو آنرا ساخته بود .
سپس در دبیرستان اتحاد کنیسای دیگری ساخته شد که با کوچ کردن بسیاری از یهودیان باسرائیل , کم کم از آمد و رفت میانشان کاسته شد , از پیشینه دار ترین
نیایشگاه های شهر کرمانشاه , کنیسای هاداش ( نوین ) بود که در سر گذر نزدیک میدان تیر فروشها جای داشت ( تیر چراغ برق ).
یهودیان کرمانشاه , مردانشان , همگان بارتش میرفتند و ا ز دل و جان بر خاسته به میهنشان ایران فرمانبرداری میکردند , افسران بر جسته ی زیادی در ارتش ایران بودند که از میان یهودیان شهر کرمانشاه بر گزیده شدند چون تیمسار سرتیپ دکتر سلیمان ادهمی و تیمسار سرتیپ دکتر بهجو .
زنده یاد شموئل حییم نیز زاده ی کرمانشاه , در دوران رضا شاه از نمایندگان مجلس شورای ملی ایران بودند که زندگی ایشان مالال است از افت و خیزهای در خور باز نگری .
با مهر و دوستی
مهندس همایون ابراهیمی

مجموعه تاریخی بیستون در سال 2006 میلادی توسطه سازمان یونسکو در فهرست میراث فرهنگی جهان ثبت شده است .

مطالب مرتبط :

کنیسا
ویدئوی گویش کرمانشاهی
میقوه
بهشتیه
عکسهای خاطره انگیز کرمانشاه