کنیسای آقا شکرا… یا یعقوب مسجدی :

این کنیسا واقع در محله جوباره، و در تاریخ ۲۰ اردیبهشت ۱۳۸۶ با شمارهٔ ثبت ۱۹۰۷۳ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است. به احتمال قوی قدمت کنیسا مربوط به دوره قاجار است اما تاریخ ثبت شده بر روی یکی از پرده های این کنیسا، متعلق به ۵۵۶۹ عبری است که از تاریخ بنای کنیسا قدیمی‌تر است. طبق گفته آقای ابراهیم اسحاقیان، بنای فعلی متعلق به حدود صد سال قبل است. ظاهر ساختمان هم مؤید این است که بنا احتملا مربوط به اواخر قاجار است. این کنیسا در گذشته به حزانت آقای عزرا هارونیان اداره می‌شده سپس این سمت به داماد ایشان آقای ابراهیم اسحقیان رسیده و اکنون خانواده‌های حییم‌پور، بابائیان، ‌خاکشور و اسحقیان در شب‌ها و صبح‌های شبات چراغ این کنیسا را روشن نگه داشته‌اند. علاوه بر پرده که صاحب قدمت است چندی پیش صفحه‌ای فارسیهود که متعلق به یهودیان افغان بود در حخال این کنیسا یافت شد که در آن به شاگردی یکی از حخامیم افغان اشاره می کند اکنون در قابی بر دیوار کنیسا جای گرفته. وجه تسمیه این کنیسا نامشخص است.

تظاهر خارجی ساختمان،یک دیوار ساده، به‌علاوه نورگیر سقفی آن است.پس از عبور از درب ورودی، وارد یک دالان تاریک می شویم که از سطح کوچه به اندازه سه پله کوتاه تر است. یکی از درب‌های خانه آقای خاکشور در این دالان باز می شود و این یکی از ویژگی‌های محله کلیمیان بوده. ورود به عبادتگاه ازگوشه ضلع شرقی و روبه اورشلیم است. ساختمان عبادتگاه یک مکعب مستطیل ساده است که محور طولی آن در راستای شرقی _ غربی قرار گرفته است. جایگاه پیش‌نماز در وسط بنا قرار گرفته و قرار گرفتن چهار ستون در اطراف آن،فضایی داخل فضای کنیسا برای آن تعریف می‌کند. مکان‌های نشستن ، به صورت یک سکوی سرتاسری در اضلاع شمالی، شرقی و جنوبی قرار دارد و قسمت خاصی به عنوان بخش بانوان در این کنیسا وجود ندارد. در جبهه غربی که محل قرار گیری الواح تورات است، یک تو رفتگی در کل دیوار وجود دارد که با قوس پوشش شده است.

یک نورگیر سقفی هم در این قسمت وجود دارد که طبق گفته اهالی، جدیدالاحداث است و ساختمان کنیسا از ابتدا این‌گونه نبوده است. علاوه بر آن، ساختمان از پنجره‌های مرتفع موجود در جبهه‌های شمالی و شرقی نیز نور می‌گرفته که در حال حاضر پنجره‌های ضلع شمالی مسدود شده‌اند. تزیینات به‌کار رفته در کالبد بنا نیز بسیار ناچیز و محدود به کاربرد جزیی کاشی هفت رنگ در سکوهای محل نشستن هستند.

به روایت منور هارونیان فرزند عزرا در کنار این کنیسا خانه‌ای هم وجود داشته که مربوط به کنیسا بوده و مسافران یا کسان دیگر در آن سکنی می‌گرفته‌اند اما در سال‌های گذشته به سبب کوچک بودن کنیسا برای جمعیت آن خانه را به کنیسا الحاق می‌کنند.

همچنین این کنیسا توراتی قدیمی معروف به تورات اَبّا قزوینی دارد. داستان زندگی ابا قزوینی چنین نقل شده که وی در زمان خود در تجارت مشهور و معتبر گشته صاحب جمال و کمالات بوده و در کتابت تورات هم دستی داشته به سبب همین شهرت مجبور به تغییر دین و گرایش به اسلام می‌شود از آنجا که این تغییر دین بر خلاف میل باطنی بوده وی طی سفری به عراق پنج سفر تورات به اصفهان آورده و به پنج کنیسا می‌بخشد تا نامش در یهودیت زنده بماند. کنیسای دیگری که یکی از این تورات‌ها را دارد کنیسای ناسی است و هر دو این کنیساها کنیسای خانوادگی حییم‌پورها بودند که نسب خود را به ابا قزوینی می‌رسانند. داستان ابا به شکل‌های مختلفی در بین کلیمیان سینه به سینه نقل شده است از جمله در کتاب آنوسی بابایی بن لطف و بابایی بن فرهاد هم نقلی از این داستان آمده است.

در افاه آمده محمدعلی فروغی ذکاء الملک نسب به اَبّا قزوینی می‌رسانده. و جالب است بدانیم مئیر عزری اولین سفیر اسرائیل در ایران در کتب خاطراتش درباره محمد علی فروغی و نیا و نسبش یاد کرده محمد علی فروغی (ذکاءالملک) پیشینه‌ای یهودی داشته که ایران را از برزخ هراسناک نازی‌ها رها ساخته ونام خانوادگی ذکاءالملک، یادآور نام یهودی ذکاییم است که از خانواده‌های بزرگ یهودی در اصفهان بودند. در فرهنگ و ادب عبری، واژه ذکا یا ذکای برابر پاک، پالوده، برگزیده و شایسته است. همه تالیفات و برگردان‌های فروغی در چاپخانه بروخیم به چاپ رسیده اند.

همچنین ملک الشعرای بهار در ابتدای سلطنت محمد رضا پهلوی شعری در این باب سروده:

شاها کنم از خبث فروغی خبرت

خون می‌کند این جهود ناکس جگرت

خطبه شهی و عزل تو را خواهد خواند

زآن گونه که خواند از برای پدرت!!

لازم به ذکر است هیچ ‌کدام از این گزاره‌ها نمی تواند دلیلی مدلل بر نسب یهودی فروغی باشد.

برای دیدن تصاویر 360 درجه ای (پاناروما) لطفا کلیک کنید

کنیسای آقا شکرا… یا یعقوب مسجدی :
تاریخ ثبت شده بر روی یکی از پرده های این کنیسا،متعلق به سال 5569 عبری است که مطابق با سال 1188 خورشیدی بوده . طبق گفته آقای ابراهیم اسحاقیان، عمربنای فعلی متعلق به اواخر دوران قاجار می‌باشد. ظاهر ساختمان هم مؤید این است که عمر آن از دوقرن کمتر است. این کنیسا در سال‌های دور به حزانت آقای عزرا هارونیان اداره می‌شده سپس این سمت به داماد ایشان آقای ابراهیم اسحقیان رسیده و اکنون خانواده‌های بابائیان، ‌خاکشور و اسحقیان در شب‌ها و صبح‌های شبات چراغ این کنیسا را روشن نگه داشته‌اند. علاوه بر پرده که صاحب قدمت است چندی پیش صفحه‌ای فارسیهود که متعلق به یهودیان افغان بود در حخال این کنیسا یافت شد که در آن به شاگردی یکی از حخامیم افغان اشاره می کند اکنون در قابی بر دیوار کنیسا جای گرفته. وجه تسمیه یا بعبارتی دلیل نامگذاری این کنیسا نامشخص است.
تظاهر خارجی ساختمان،یک دیوار ساده، به‌علاوه نورگیر سقفی آن است.پس از عبور از درب ورودی، وارد یک دالان تاریک می شویم که از سطح کوچه به اندازه سه پله کوتاه تر است و کیفیتی مشابه مورد قبلی دارد. یکی از درب‌های خانه آقای خاکشور در این دالان باز می شود و این یکی از ویژگی‌های محله کلیمیان بوده . ورود به عبادتگاه ازگوشه ضلع شرقی و روبه اورشلیم است. ساختمان عبادتگاه یک مکعب مستطیل ساده است که محور طولی آن در راستای شرقی _ غربی قرار گرفته است. جایگاه پیش‌نماز در وسط بنا قرار گرفته و قرار گرفتن چهار ستون در اطراف آن،فضایی داخل فضای کنیسا برای آن تعریف می کند. مکان‌های نشستن ، به صورت یک سکوی سرتاسری در اضلاع شمالی،شرقی و جنوبی قرار دارد . ضمنا قسمت خاصی به عنوان بخش بانوان در این کنیسا وجود ندارد. در جبهه غربی که محل قرار گیری طومار های تورات است، یک تو رفتگی در کل دیوار شکل گرفته که با قوس پوشش شده است.
یک نورگیر سقفی هم در این قسمت وجود دارد که طبق گفته اهالی، جدیدالاحداث است و ساختمان کنیسا از ابتدا این ‌گونه نبوده است. علاوه بر آن، ساختمان از پنجره‌های مرتفع موجود در جبهه‌های شمالی و شرقی نیز نور می‌گرفته که در حال حاضر پنجره‌های ضلع شمالی مسدود شده‌اند.تزیینات به‌ کار رفته در کالبد بنا نیز بسیار ناچیز و محدود به کاربرد جزیی کاشی هفت رنگ در سکوهای محل نشستن هستند.
به روایت “منور هارونیان” فرزند عزرا در کنار این کنیسا خانه‌ای هم وجود داشته که مربوط به کنیسا بوده و مسافران یا کسان دیگر در آن سکنی می‌گرفته‌اند اما در اوایل حکومت پهلوی به سبب کوچک بودن کنیسا، برای سکنا دادن جمعیت بیشتر، آن خانه را به ساختمان کنیسا الحاق می‌کنند.