Name: کنیسا گل بهار - فرهنگ یهودیان ایران
Uploaded: 1399-08-20\20:00:10
Duration: 270S
Description: – کنیسای گلبهار:

– کنیسای گلبهار:

سکونتگاه کلیمیان در اصفهان شامل سه بخش محله جوباره ، دردشت و گلبهار بوده که چندان هم از هم دور نبوده‌اند. اکثر کنیساهای اصفهان در بخش جوباره قرار دارند و گلبهار فقط یک کنیسا دارد که در میدان قیام، خیابان هارونیه، واقع شده درب وروی آن از راهروی می‌گذرد که درب خانه یکی از کلیمیان به نام عزرا پژند نیز در همین راهرو باز‌ می‌شود همچنین مسجد علی که تیمور خان لنگ آن را بنا کرده در نزدیکی این کنیسا است. این کنیسا بارها به همت مردم و با کمک و صلاح دید میراث فرهنگی بازسازی شده و نهایاتا در تاریخ ۲۰ اردیبهشت ۱۳۸۶ به شماره ثبت ۱۹۰۷۰ جزو آثار ملی ایران به ثبت رسیده است. این کنیسا دارای دو کتیبه است. کتیبه اول، سنگی و متعلق به بنای اولیه این کنیسا است که طبق آن، کنیسا و غسل گاه زیر زمینی(میقوه) آن در سال ۴۵۲۸ عبری توسط الیاهو پسر لوی فانی و همسرش ملاهم فرزند رحمان بنا شده است که با توجه به تاریخ معاصر عبری مطابق با ۵۷۸۰عبری مربوط به ۱۲۵۲ سال پیش است. در کتیبه دوم آمده که بنای فعلی این کنیسا در سال ۵۷۰۳ عبری(۷۷سال پیش) به‌دست مردم، دوباره سازی شده است. بنابراین این احتمال قوی است که اگر زمین این کنیسا مورد حفاری واقع شود،بقایای کنیسای قبلی در این مکان یافت شود. کتیبه سنگی،مؤید قدمت زندگی یهودیان در اصفهان است. با توجه به اینکه یک جامعه زمانی به ساخت عبادتگاه می پردازد که در یک مکان امن سکنی گزیده و در آن احساس امنیت کند،با استناد به کتیبه این کنیسا با کمی آسان‌گیری در مورد دویست سال می توان ادعا نمود که یهودیان در زمان ظهور اسلام در اصفهان زندگی می کرده‌اند.

ظاهر ساختمان در بافت اطراف فقط یک درب ورودی کوچک در کوچه هارون ولایت است و نمود دیگری ندارد. ساختمان این کنیسا یک چهار گوش ساده با کشیدگی در محور شرقی – غربی است. عنصر گذار در این کنیسا یک راهرو باریک است که به گوشه شرقی ضلع جنوبی عبادتگاه منتهی می شود. راه پله قسمت بانوان هم در انتهای همین راهرو واقع شده است. قسمت بانوان به‌صورت یک نیم طبقه در جبهه های شرقی و جنوبی واقع شده و ارتباط بصری مستقیم با عبادتگاه دارد.از نورگیر سقفی در این کنیسا خبری نیست و نورگیری عمده از پنجره های موجود در ضلع شمالی صورت می گیرد.جایگاه پیشنماز با ابعاد نسبتا بزرگ در مرکز بنا واقع شده و مکان های نشستن در اطراف دیوارها سازماندهی شده است. تزئینات فقط در جبهه غربی و در جایگاه تورات وجود دارد و نیز میز پیش‌نماز موجود در این کنیسا،یکی از زیباترین ها در نوع خود است.

در این کنیسا حالت مرکز گرا، جای خود را به یک حالت محوری داده است که در راستای شرقی _ غربی واقع شده است.

آب میقوه‌ قدیمی احتمالا از آب چاه تامین می‌شده است و راه دست‌یابی به آب این میقوه از طریق راهروی باریک و تاریک با یک پیچ با پله‌هایی بلند و پرشیب از داخل سالن اصلی کنیسا میسر است و شاید به دلیل همین مشقت در دست‌رسی افسانه‌ای عامیانه برای آن شکل گرفته که از گم شدن عروسی در شب عروسی‌اش در این میقوه روایت می‌کند. همچنین داستان افسانه‌وار دیگری راجع به یهودیان اصفهان وجود دارد که آن را به کنیسای گلبهار منتسب می‌کنند و حبیب لوی نیز آن را در تاریخ خود آورده(ج۳ ،‌ص ۱۲۷). زمان روایت داستان به دوره مغول برمی‌گردد که قتل عام گسترده‌ای در اصفهان به دست مغولان اتفاق می‌افتند و چنین تخمین زده‌اند که تقریبا کل جمعیت کلیمی اصفهان قربانی این قتل عام می‌شوند. داستان منسوب به این کنیسا از این قرار است که در روز کیپور(روزه بزرگ)‌ تیمور خان با لشکرش در حوالی این کنیسا در حال گذار بوده که جمله توحید تفیلای کلیمیان از کنیسا طنین انداز می‌شود و موجب رمیدن ناگهانی اسب تیمور خان شده و تیمور خان از اسب به زمین افتاده و پایش لنگ می‌شود همین رو تیمور خان انتقام سختی از کلیمیان گرفته و آنان را قتل عام می‌کند و از آن پس به تیمور خان لنگ معروف می‌شود. البته تواریخ دیگر از جمله ابن خلدون آورده اند که لنگی تیمور به سبب اصابت تیری به زانوی وی در جوانی رخ داده است.

از آنجا که بازسازی این کنیسا در دوره پهلوی اتفاق افتاده اکثر تزئینات این کنیسا گچ بری است از جمله تزئینات حخال آن که برسردر آن تاج شاهنشاهی نیز گچبری شده است. در این کنیسا زیلوهای قدیمی با حاشیه نویسی عبری وجود دارد که هم‌اکنون روی آنها فرش گسترده‌اند.

حزان فعلی این کنیسا آقای ناصر رحمانی است و خانواده‌های شموئلیان ،‌حییم‌پور و قویتیان و رحمانی و صدیق و یادگاران.. اهالی این کنیسا هستند. کنیسا تا قبل از شیوع کرونا در شب شبات‌ها و صبح شبات‌ها و موعدیم سلیحوت برقرار بوده و سلیحوت این کنیسا به سبب آنکه جزو معدود کنیساهایی است که با نوای سنتی و سحرگاه شرعی برگزار می‌شود خواهان بسیار دارد.

برای دیدن تصاویر 360 درجه ای (پاناروما) لطفا کلیک کنید