عبدالله (الیاهو)زرگریان یکی از محبوب ترین معتمدان جامعه کلیمی در سال 1291 خورشیدی (1912 میلادی) در یک خانواده متدین یهودی در شهر همدان چشم به جهان گشود . پنج سال بیش نداشت ، پدرش “سلیمان” که به حرفه زرگری اشتغال داشت چشم از جهان فروبست . از این رو مسئولیت نگهداری “الیاهو” و چهار خواهرش به عهده مادرشان “سلطان خانم” گذاشته شد .
عبدالله زرگریان تحصیلاتش را در مدرسه آلیانس (اتحاد) آغاز نمود و به موازات تحصیل نمودن از جوانی در رشته های متفاوت مشغول به کار شد ، تا از این طریق بتواند کمک خرجی برای خانواده باشد . یکی از مشاغلی که همواره از آن با افتخار یاد می کرد ، تحت عنوان « ناطق فیلم های سینمائی » بود .
در گذشته فیلم های سینمائی اکثراً صامت بودند ، او مسئولیت خواندن زیرنویس های فیلم ها را با صدای رسا و گرمش برای حضار به عهده می گرفت . از این رو در همدان فردی شناخته شده بود . عبدالله زرگریان پس از فارغ التحصیلی از آلیانس برای کسب موقعیت بهتری و نیز فراهم آوردن رفاه های زندگی برای مادر و دیگر اعضای خانواده ، راهی تهران شد . ابتدا در بازار تهران مشغول به کار شد دیری نپائید مستقلاً به کار بنکداری پرداخت و به جهت فراست و دیانت در بین اصناف بازار اعتباری خاص کسب نمود و خیلی زود در صدر متعمدین بازار قرار گرفت . سپس به عنوان یکی از نمایندگان صنف بنکداران تهران انتخاب گردیده و با توجه به اعتمادی که وی از جانب اعضای صنف کسب نموده بود، عبدالله زرگریان به عنوان یکی از سه قضات کمیته حل اختلاف بازار عمده فروشان انتخاب گردید و سالها در مقام یک میانجیگری منصف ، صادقانه به حل و فصل مسائل و اختلافات بین اصناف پرداخت . بعدها هنگامیکه به عضویت انجمن کلیمیان تهران درآمد ، در کمیته حل اختلاف انجمن پذیرفته و در همین حیطه به فعالیت پرداخت . او با قدرت و اعتقادی راسخ در حل اختلافات خانوادگی، بین ذوج های جوان و حتی مسائل شغلی شرکا بسیار کوشا بود .

عبدالله زرگریان به اصول حفظ خانواده بسیار پایبند بود . از این رو در بسیاری از مواقع برای جلوگیری از به هم پاشیدن ازدواج ها ، از هیچ کمک مادی و معنوی مضایقه نمی کرد ، خدمات بی شائبه او به همنوعان خود از هر دین و مسلک تا آخرین حد توانائی اش تا رسیدن به یک راه حل نهائی و فرونشاندن مشکلات و گرفتاری ها و بازگردانیدن آرامش و صفا در خانواده ها، همواره در سرلوحه فعالیت های اجتماعی و بشر دوستانه او قرار داشت .
عبدالله زرگریان طی دو دوره به عنوان رئیس انجمن نظارت بر انتخابات انجمن کلیمیان تهران انتخاب گردید و با وجود داشتن مشغله فراوان (داشتن مسئولیت های شغلی، عضو شورای کنیسا و مدرسه)، سالها یکی از فعالترین اعضاء شورای حل اختلاف انجمن شمرده می شد و در همین راستای خدمات شایسته و درخور توجهی را به جامعه ارائه نمود .
یکی از پر ارزش ترین و مهم ترین خدمات عبدالله زرگریان ایجاد یک مجتمع فرهنگی و مذهبی بود . او هنگامیکه در منطقه امیرآباد سکنی گزیده بود، بدلیل نبودن مکانی برای عبادت، در آن حوالی تصمیم به ایجاد یک کنیسا گرفت ، از این رو مکانی را اجاره و به این امر اختصاص داد. سپس با فراهم آوردن وسایل از قبیل صندلی، سیدور ، سفر توراه و دیگر ملزومات، کنیسای را تاسیس نمود و خود مسئولیت شالیح صیپوری آنرا بعهده گرفت . اما به جهت تراکم جمعیت یهودی در آن منطقه و نیاز به یک کنیسای بزرگتر و مدرن نیز همچنین یک مدرسه ، وی را بر آن داشت تا با همیاری تنی چند از دوستان خیراندیش خودش ، جهت رفع این کمبودها اقدام اساسی کنند . اهمیت کار به حدی بود ، پس از خرید قطعه زمینی مناسب و ارائه نقشه ساخت ، سازمان آلیانس قبل از آغاز عملیات ساختمانی ، آمادگی خود را برای ارائه کمک های مادی در قبال نامگذاری آن مجتمع فرهنگی با نام « آلیانس » به عبدالله زرگریان اعلام کرد . عبدالله زرگریان از این امر استقبال نمود و با تائید آلیانس جهانی از طرح و نقشه ارائه شده ، عملیات ساختمانی از اواخر سال 1350 با ارائه طرح و پیمانکاری داوطلبانه “مهندس منوچهر کوهن” آغاز گردید و در مهرماه 1352 خورشیدی این مجتمع فرهنگی در چهار طبقه مشتمل بر دبستان و دبیرستان با 18 کلاس و یک سالن ناهارخوری و یک کنیسای مدرن آماده بهره برداری گردید .
ضمن آنکه در طی این مدت عبدالله زرگریان شخصاً بر کلیه امور ساخت این مجتمع نظارت نمود . پس از گشایش مدرسه ، از طرف سازمان آلیانس مدیریت مدرسه را به یکی از شخصیت های فرهیخته جامعه “عبدالله دقیقیان” واگذار گردید. پس از مدتی عبدالله زرگریان در انجمن کلیمیان تهران حضور یافت و ملک مجتمع فرهنگی زرگریان را کاملاً وقف انجمن نمود . ضمن آنکه قبلا شورای کنیسا به عنوان سپاس و قدردانی از حسن نیت و کمک های مادی ایشان (به مبلغ یکصد هزار تومان) به عنوان هدیه، کنیسا و مدرسه به نام زرگریان نامگذاری گردیده بود.
از خاطرات ماندگار «کنیسای زرگریان» برگزاری مراسم برمیتصوای فرزند “جو ساموئل” مدیر مسئول روزنامه امریکائی « Jewish herald voice texas » خبرنامه یهودیان تگزاس بود، بعدها”Joe Samuel” او را در مقاله ای در همان روزنامه «پدر دوم جامعه» برشمرد.
پس از وقوع انقلاب اسلامی و اعدام تعدادی از سران جامعه کلیمی، وحشت و نگرانی شدیدی در جامعه به ویژه نسبت به آینده خود و فرزندانشان حکمفرما گردید . از این رو از طرف جامعه کلیمیان ایران تنی چند از متعمدین جامعه منجمله عبدالله زرگریان ،”دکتر کامران بروخیم” و تنی چند به همراه “حاخام یدیدیا شوفط” رهبر دینی یهودیان ایران به ملاقات رهبر انقلاب شتافتند تا بار دیگر همبستگی جامعه کلیمی را با آرمان های انقلاب اظهار نمایند.
“امام خمینی” با توجه به اقامت دیرینه یهودیان در این سرزمین ، پس از شنیدن استدلال های ایشان، اشاره به حقیقتی نمود که قوم یهود دارای کتاب مقدس هستند و چون مذهب آنها شیوه خداپرستی دارد، مجدداً تقبل ایمنی قوم یهود در پناه اسلام را تأکید نمودند . با این وجود نه تنها روند مهاجرت متوقف نگردید ، بلکه شتاب بیشتری پیدا نمود . عبدالله زرگریان متعاقبا بیشتر وقت و زندگی خود را وقف کمک و سروسامان دادن به صدها خانواده هایی نمود که از شهرستان راهی تهران شده بودند و قصد مهاجرت از میهن را داشتند

عبدالله زرگریان در سال 1316 خورشیدی (1938 میلادی) با همسرش “ملوک” از خانواده “عاشقیان” پیوند زناشوئی بست ، حاصل این ازدواج سه فرزند دختر و یک پسر (ثریا ، رامین ، شهلا و مهناز) می باشد . ضمن آنکه همگی فرزندان در کارهای اجتماعی فعال می باشند به ویژه “شهلا (زرگریان) جاودان” از فعالان جامعه زنان که که دو دوره مسئولیت ریاست فدراسیون ایرانیان یهودی را عهده دار بود و از سال 2014 ریاست سازمان بانوان ایرانیان یهودی را در لس آنجلس عهده دار می باشد . نیز ٍثریا و همسرش “دکتر ملامد” از فعالان اجتماعی جامعه و “دیوید جاودان”مشاور ارشد امور حقوقی در زمینه مشاغل در امریکا .
عبدالله زرگریان همواره از اینکه عشق خدمت به همنوع در خون فرزندان و نوه هایش به میراث رسیده ، آنرا بالاترین افتخار زندگی خود می دانست .
نیز همچنین “ملکوک عاشقیان” همسر عبدالله زرگریان ، یکی از بانوان فرهیخته یهودی و از فعالین فرهنگی و اجتماعی جامعه و از بنیان گذاران «سازمان بانوان یهود ایران» با بیش از بیست سال خدمت در هیئت مدیره (از بدو تاسیس تا زمان مهاجرت به امریکا)، نیز مؤلف کتاب «نیایش زن یهودی»، و از اعضای فعال سازمان بانوان یهود در لس آنجلس بود . وی در سال 1996 از طرف سازمان بانوان یهود ایران در لس آنجلس ، از خدمات بی شائبه یک عمر ایشان تقدیر به عمل آمد و به عنوان مادر نمونه انتخاب گردید . نیز یک سال بعد از طرف مؤسسه (آلیانس ایزرائلیت یونیورسال) در یک مراسم با شکوه ضمن تقدیر و بزرگداشت از خانم و آقای زرگریان ، جایزه پر ارزش Distingushed service به آنان تقدیم گردید .

عبدالله زرگریان در سال 1980 میلادی همراه با همسرش تن به مهاجرت ناخواسته داد و جهت ملحق شدن به فرزندانش راهی لس آنجلس شد . او پس از استقرار در لس آنجلس با وجود آنکه به سن بازنشستگی رسیده بود ، کماکان فعالیت های اجتماعی خود را در سازمان های خیریه و فرهنگی دنبال نمود . وجود عبدالله زرگریان در غربت برای همکیشان رنج کشیده به ویژه برای وساطت و حل اختلافات به قدری مؤثر و مورد احتیاج بود که پس از مدتی فدراسیون یهودیان ایرانی در لس آنجلس از وی دعوت رسمی نمود که زیر پرچم فدراسیون به فعالیت های خیر خواهانه ادامه دهد . او پس از عضویت در فدراسیون به عنوان عضو هیئت مدیره انتخاب و مشغول به فعالیت شد .
عبدالله (الیاهو) زرگریان در جولای 2001 در سن 89 سالگی چشم از جهان فرو بست و به دیار باقی شتافتد ، بدین منظور پیام های تسلیت و همدردی از طرف سازمان های فرهنگی در نیویورک و لس آنجلس ، شخصیت های فرهیخته ایرانی، مقامات آمریکائی (فرماندار نیویورک) و پیام ویژه از کاخ سفید، کمیته «روابط خارجی مجلس» امریکا و نیز از دفتر «ریاست کمیته خاورمیانه» این مجلس به خانواده ایشان ارائه گردید .

مطلب مرتبط : کنیسای زرگریان