جهانگیر بنایان

مهندس جهانگیر بنایان به عنوان آرشیتکت و یکی از خدمتگزاران جامعه یهودی در راستای فعالیت های شغلی خویش، نه تنها فعال و موفق بود، بلکه در امور فرهنگی و اجتماعی نیز همواره فردی شاخص و خیر اندیش به شمار می رفت. جهانگیر بنایان در سال 1293خورشیدی در یک خانواده متدین یهودی در تهران (محله سرچال) پا به عرصه وجود نهاد زمان تولد وی مصادف شده بود با تاج گذاری احمد شاه قاجار. پدرش استاد عزیز معمار یکی از معدود یهودیانی بود که در حرفه معماری فعالیتی پر ثمر و چشمگیری از خود نشان داده بود، به طوریکه از چندین بناهای قدیمی و بجا مانده از وی (در جنوب تهران) بخاطر داشتن نمای زیبا و سبک معماری ویژه ، در سازمان میراث فرهنگی ایران به ثبت و نیز تحت پوشش قرار گرفته است.
جهانگیر تحصیلات ابتدایی را در مدرسه نور صداقت و دوران متوسطه را در دبیرستان های شاهپور و تدّین به پایان رسانید. با شروع تحصیلات در دبیرستان وی بیشتر اوقات خود را تحت نظر پدرش به فراگیری طراحی و نقشه کشی ساختمان می گذرانید، بعدها با مهندسین مجرب که با استاد عزیز معمار همکاری داشتند به ویژه مهندسین خارجی، با بهره گیری از آنان بر تجربه خود بیشتر افزود. استعداد و تبحر وی در نقشه کشی باعث شد، قبل از آنکه از دبیرستان فارغ التحصیل شود ، به عنوان نقشه کش و کمک مهندس در وزارت کشور استخدام شود.
دیری نپایید که شخصاً یک دفتر مهندسی (نقشه کشی) را در خیابان لاله زار تأسیس نمود و رسماً مشغول به تهیه نقشه و امور ساختمانی گردید. وی مصمم بود رشته معماری را به طریق علمی بیآموزد، اما به خاطر آنکه امکانات تحصیلات عالیه در ایران وجود نداشت، تصمیم گرفت برای ادامه تحصیل به فرانسه برود که این امر میسر نگردید. لذا با پیشنهاد یکی از دوستانش نامه ای به رضاشاه نوشت و اهمیت تأسیس دانشکده معماری را در ایران برای وی شرح داد، همزمان دانشگاه تهران در شرف تأسیس بود و همین امر انگیزه شد که رضاشاه ضمن استقبال بی درنگ دستور تأسیس دانشکده معماری را صادر نماید و شخص جهانگیر را در این امر مسئول تدارکات و تأسیس دانشکده معماری نمود.
جهانگیر بنایان خود به عنوان اولین دانشجوی رشته مهندسی و معماری موفق شد لیسانس خود را در سال 1323 خورشیدی از دانشگاه تهران دریافت نماید. اولین فعالیت های فرهنگی و اجتماعی را وی در گروه قول ناعیم، به سرپرستی عبدالله خان خرمیان و سلیمان حیم آغاز نمود، نیز یکی از بنیان گذاران تأسیس تیم فوتبال کوروش بود. دوران دانشجویی را با عضویت در کانون جوانان به همراه دکتر سپیر در کمک رسانی به مبتلایان امراض تیفوس، در محله عودلان سهیم شد.
«بعدها کانون جوانان به نام کانون خیر خواه تغییر پیدا نمود و سپس دست آورد آن ایجاد بیمارستان سپیر بود» پس از تأسیس انجمن کلیمیان جهانگیر بنایان به عنوان رابط کانون خیرخواه و انجمن کلیمیان، یکی از اعضاء فعال انجمن گردید و بعد از فوت روح الله سپیر مسئولیت کانون خیرخواه به وی واگذار شد.
جهانگیر بنایان در سال 1326 با خانم احترام از خانواده عبیر ازدواج کرد که حاصل این پیوند دو پسر و یک دختر می باشد. فرزند ارشد ایشان، آقای مهندس عزیز بنایان فارغ التحصیل دانشگاه هاروارد همانند پدر و جدش، حرفه معماری را پیشه خو ساخته و نیز در این زمینه به موفقیت های قابل توجه ای نائل گردیده است.
مهندس بنایان در سال 1336 جهت بررسی و گذراندن دوره ای جهت ایجاد ساختمان های بلند رهسپار آمریکا گردید و پس از یکسال پژوهش و مطالعه در نیویورک به زادگاه خویش مراجعه نمود، دیری نپایید که با عقد قراردادی، اقدام به احداث اولین ساختمان «آسمان خراش» در تهران نمود.
در سال 1328 انجمن کلیمیان تهران با انعقاد قراردادی، پروژه احداث یکی از بزرگترین مجتمع های آموزشی، فرهنگی یهودیان در خاورمیانه را با نظارت و همیاری مالی مؤسسه اُرت جهانی «ORT» در زمینی به وسعت شش هزار متر مربع از زمین های قبرستان خیابان مازندران را به جهانگیر بنایان واگذار نمود. همزمان جهت اسکان دادن موقت مهاجرین یهودی، روسی، عراقی و دیگر شهرهای ایران قرارداد ساخت کمپ های مجهز به سالن های وسیع را در بخش شرقی ساختمان اُرت راهم به وی واگذار نمودند.
پس از پایان گرفتن پروژه مجتمع ساختمان اُرت تهران بنا به درخواست انجمن های اصفهان و شیراز، اقداماتی مشابه جهت احداث اُرت در آن شهرها، توسط مهندس بنایان انجام گرفت.
مهندس جهانگیر بنایان با تلاش پی گیر به عنوان اولین فارغ التحصیل رشته معماری دانشگاه تهران توانست طی مدت بیش از 35 سال موفقیت های چشمگیری را در کارنامه شغلی خویش به ثبت برساند. همچنین به عنوان یکی از بنیانگذاران ساختمان های بلند در ایران و نیز با ایجاد ده ها پروژه عمرانی (کارخانجات معظم صنعتی، ساختمان های بلند تجاری، مسکونی، سینما، مدارس و مراکز فرهنگی مذهبی «مسجد و کنیسا») در راستای آبادانی شهری، به ویژه زیبا سازی شهر تهران گام های مؤثر و مفیدی برداشت. از دیگر فعالیت های پر افتخار وی تهیه رساله ی تحقیقی راجع به بنای تخت جمشید می باشد که طی سالها مطالعه و پژوهش، نظرات کاملاً نوینی را در مورد این بنای تاریخی و نماد عظمت و شکوه ایران مطرح می سازد.
مهندس بنایان از همان آغاز به موازات فعالیت های شغلی خویش بخش عظیمی از فعالیت های شرکت ساختمانی خود را اختصاص به انجمن کلیمیان داده بود و به عنوان عضوی از انجمن کلیمیان و یکی از خیراندیشان جامعه، شخصیتی فعال به شمار می رفت.
وی در سال 1981 به آمریکا مهاجرت کرد و در شهر بوستون، نزد پسر ارشدش، عزیز بنایان اقامت نمود و پس از سه سال به شهر لس آنجلس کوچ کرد. وی اوقات فراغت و بازنشستگی خود را در غربت به نوشتن مقالاتی برای مجله های فارسی زبان آمریکا صرف می کرد و از سال 1990 شروع به جمع آوری و نوشتن خاطرات خود در طی نیم قرن گذشته کرد تا به صورت کتابی تحت عنوان «از سرچال تا بورلی هیلز» به زیر چاپ ببرد.
علاوه بر آن ضمن فعالیت های فرهنگی و اجتماعی، چندین بورس تحصیلی را در اختیار دانشجویان واجد شرایط ایرانی قرارداد.
مهندس جهانگیر بنایان در دسامبر 2008 در سن 94 سالگی چشم از جهان فرو بست .
از زمره فعالیت های مهم ساختمانی وی در راستای همکاری با انجمن کلیمیان عبارتند از:
– طرح و احداث ساختمان انجمن کلیمیان تهران – ساختمان دبیرستان کوروش- طرح و احداث ساختمان سرای سالمندان یهود- ساختمان های کلیه مدارس اوتصر هتورا «گنج دانش» – گرگان و سه راه طرشت – ساختمان های مدرسه حشمت – مدرسه و کنیسای ابریشمی – مدرسه و کنیسای روحی شاد – کنیسای دروازه شمیران و بسیاری از مراکز فرهنگی یهودیان در شهر های دیگر.