یوسف آباد

کنیسای یوسف آباد
بهار 2009

کنیسای یوسف‌آباد به عنوان بزرگترین نهاد دینی و فرهنگی یهودیان، مرکزی شاخص و شناخته شده است. نام اصلی این کنیسا סוֹכַּת שָׁאלוֹם بوده و از جهت آنکه در منطقه یوسف‌آباد قرار گرفته به همین نام معروف شده است.
قدمت این کنیسا (سوکت شالم) مربوط می‌شود به دهه 1330، با تجمع تدریجی یهودیان در حوالی یوسف‌آباد و کمبود کنیسا در این منطقه، نیز کمبود گنجایش و امکانات کنیسای سوکت شالم رفته‌رفته برای شورای کنیسا و دیگر خیراندیشان این احساس به وجود آمد که برای رفع این مشکل در پی چاره‌ای باشند.
در آخرین گردهمایی، ابراهام یوسیان پیشنهاد نمود که در همین محل کنیسای بزرگتر ساخته شود، ضمن‌آنکه خودش هم با حمایت‌های مالی و نظارت در امر ساخت، در این امر خیر پیشقدم خواهد شد. دیری نپایید با خرید قطعه زمینی در مجاورت کنیسای کوچک סוֹכַּת שָׁאלוֹם، در سال 1344 خورشیدی با تخلیه کنیسا عملیات ساختمانی کنیسای جدید آغاز گردید و پس از یکسال در اول روش‌هشانای 5726 عبری، درب کنیسای جدید بر روی افراد جامعه گشوده شد.
کنیسای یوسف‌آباد با وسعت 1076 مترمربع از بزرگترین کنیساهای یهودیان تهران، واقع در خیابان سیدجماالدین اسدآبادی خیابان پانزدهم شماره 22، در دو طبقه با گنجایش بیش از 800 نفر، طبقه پائین به گنجایش 500 نفر برای آقایان و نیم‌طبقه دوم با ظرفیت 300 نفر مختص خانم‌ها، نیز نمای ساختمان با شیوه‌ای مدرن، مزین به کاشیکاری بر بخشی از دیواره مشرف بر خیابان، در ضلع جنوبی ساختمان یک بالکن و حیاطی کوچک که آن اختصاص داده شده به آشپزخانه و سرویس بهداشتی و در بخشی دیگر یک میقوه ساخته شده است که در سال 1378 مجددا بازسازی گردید. فضای داخل کنیسا مزین شده به چندین لوستر کوچک و بزرگ با سقفی زیبا و مشبک در قسمت دیواره غرب سالن، جایگاه توراه با چهارلنگه درب نسبتا بزرگ مزین به هنر منبت‌کاری که در سال 1345 به استادکاران اصفهان سفارش داده شده‌بود و در سال 1349 آماده و نصب گردید.
اطراف جایگاه توراه با کاشیکاری معرق بسیار زیبا (طرح اصفهان)، همچنین در قسمت پایین هرطرف یک شمعدان و در قسمت بالا هرطرف مزین به لوح ده‌فرمان با استفاده از هنر گچکاری شکوهی ویژه و بی‌نظیر به این عبادتگاه داده است.
با شکل‌گیری انقلاب اسلامی در سال 1357 ابراهام یوسییان به نیویورک مهاجرت نمود وی در راستای فعالیت‌های خیرخواهانه، برای یهودیان ایرانی مقیم نیویورک هم اقدام به تاسیس یک کنیسا نمود.
ابراهام یوسیان در آدار 5756 دار‌فانی را وداع گفت.
در سال 1375 به‌واسطه اتصال سیم برق کنیسای یوسف‌آباد دچار آتش‌سوزی گردید با وجود مهار شدن به موقع آتش، در بخش داخلی ضلع شرقی اطراف درب خروج ساختمان کنیسا خسارت چشمگیری ایجاد گردید.
از این رو شورای کنیسا، ضمن بازسازی اقدام به تغییراتی مهم در محیط کنیسا نمود. در ضلع شرقی، اطراف جایگاه توراه دو قفسه درب‌دار جهت نگاهداری کتب مقدس همچنین با تغییراتی که در بالکن حنب حیاط ایجاد نمودند سالنی جهت گردهمایی و اجرای مراسم و جشن‌های مذهبی به گنجایش 250 نفر ساخته شد. ضمن‌آنکه این قسمت به منظور تامین جای بیشتر برای خانم‌ها در ایام خاص و در شب‌های شبات اختصاص دارد. به جهت وسعت زیاد کنیسا علاوه بر جایگاه اصلی شالیح‌صیپور (پیش‌نماز) (دوخان) در بخش شمال شرقی کنیسا، یک جایگاه کوچک (دوخان) برای قرائت توراه اختصاص داده شده است.
از شالیح‌صیپورهایی که در این کنیسا فعالیت داشته‌اند می‌توان از هاراب نگاران، مرحوم نظریان، هاراب الیاهو بن‌حیم، ابراهام نورانی، صیون حکاکیان و سلیمان حکاکیان و دکتر حمامی نام برد.
ضمن‌آنکه آقای شادی از خیراندیشان جامعه از سال 1367 به مدت 12 سال در شورای کنیسا یوسف‌آباد به عنوان رئیس شورای کنیسا فعالیت داشته است.
امروز درب کنیسای یوسف‌آباد، جدا از مرکز عبادت مهم یهودیان به عنوان یک فرهنگ‌سرا، بر روی دیگر افراد غیریهودی ایرانی و خارجی جهت زیارت، نیت‌کردن و مطالعه و تحقیق باز می‌باشد.

کنیسای یوسف آباد

نمای بالای ضلع کنیسای یوسف آباد دیوار مشرف به خیابان

کنیسای یوسف آباد

شاد روان موسی لوییم معروف به موسی رستگار و همسرش فرزانه- سیپورا لوییم از جمله افرادی بودند که نقش بسزائی در شکل گیری کنیسای یوسف آباد داشته اند . در اوایل دهه 1330 خورشیدی پس از آنکه خانواده رستگار به منطقه تازه ساز یوسف آباد نقل مکان کردند ، به مرور با ورود دیگر همکیشان به منطقه یوسف آباد این نیاز بیشتر احساس می شد . وجود کنیسا ، مدرسه و قصابی در این منطقه امری اجتناب ناپذیر است .

کنیسای یوسف آباد

اواسطه سال 1335 خورشیدی با نزدیک شدن ایام روش هشانا و کیپور ، موسی رستگار برای انجام مراسم روش هشانا و کیپور در آن منطقه تدابیری اندیشید، وی شخصا چند گارگر استخدام کرد و زمین بایر جنب خانه خودشان را (با کسب اجازه از صاحب زمین) تمیز و مرتب کرد، سپس با همکاری تنی چند از دوستان یک چادر بسیار بزرگ را نصب نمود , صندلی های زیاد و باد بزن های بزرگ هم کرایه نمود.. نیز از یکی از کنیساهای واقع در محله عودلاجان، دو سفر توراه هم امانت گرفتند و به این ترتیب توانستند برای انجام مراسم تفیلا، یک کنیسای موقت را راه اندازی کنند .

کنیسای یوسف آباد

البته دو الی سه سالی هم به این ترتیب مراسم اجرا گردید ، نا گفته نماند، شب های زیادی مراسم سلیحوت و یشیوای، نیز همچنین اغلب جلساتی هم با حضور آقایان شالم ، یوسیان و دگر دوستان خیر اندیش در منزل ما (موسی لوییم) برگزار می شد. در یکی از این جلسات تصمیم گرفته شد یک خانه کوچک خریداری و کنیسای برای جماعت منطقه یوسف آباد تاسیس شود . پس از گشایش کنیسا با نام « سوکوت شالم »در اولین تابستان برای آموزش جوانان دختر و پسر، کلاسهای زبان عبری و انگلیسی هم تشکیل گردید . یاد دارم که روزنامه دیواری هم داشتیم.
برگرفته از یاداشت های پری سنهی – لوییم