منوچهر بی بی یان

منوچهر بی بی یان فرزند مردخای و بانو نصرت یائیر در آذرماه 1312 خورشیدی (نوامبر 1933 میلادی) در یک خانواده یهودی در شهر تهران چشم به جهان گشود . او تحصیلات ابتدائی را در مدرسه اتحاد محله (آلیانس) و دوران اول متوسطه را در دبیرستان تمدن به پایان برد ، سپس در سال 1948 میلادی راهی سرزمین مقدس گردید و پس از پنج سال اقامت در کیبوتص و گذرانیدن دوره دوم دبیرستان و خدمت در ارتش اسرائیل، در سال 1953 به تهران بازگشت و بلافاصله جذب بازار کار شد . ابتدا مغازه ای را در خیابان منوچهری اجاره نمود و با نام آپولون اقدام به خرید و فروش صفحات موسیقی به ویژه صفحات آهنگ های اروپائی (جاز و کلاسیک) مشغول شد . شروع کار منوچهر مصادف با دورانی بود که موسیقی ایرانی در بین مردم کاملاً شناخته شده بود و آشنایی مردم با موسیقی اروپائی ، رفته رفته در فاصله جنگ جهانی اول و دوم به ویژه با ورود گرامافون و رادیو به ایران میسر گردید و کمتر از یک دهه فصل نوینی برای علاقه مندان به موسیقی گشوده شد .
منوچهر بی بی یان عاشق موسیقی بود و به کار خود عشق می ورزید و همین امر انگیزه ای شد که با جدیت به موازات خرید و فروش و آرشیو نمودن صفحه های آهنگ های ایرانی ، شخصاً اقدام به واردات صفحه های آهنگ های اروپائی کند . از اوایل دهه 1330 خورشیدی ، با آمدن صفحات 45 دور با کیفیت بالا از اروپا رفته رفته ، صفحات قدیمی 78 دور که سنگین و شکننده بودند از بازار ایران خارج شدند نیز همچنین با آمدن دستگاه بخش صوت های جدید و ارزان ، این امکان را فراهم آورد که علاقه مندان بیشتری از این دستگاه استفاده کنند و متعاقباً نیاز بیشتری به آهنگ های متنوع غربی در بازار شکل گرفت و همین امر باعث گردید “منوچهر” با همکاری برادرش “منصور” ، در راستای گسترش شغلی با وجود دیگر رقبای در این حرفه ، تولید و توزیع صفحات موسیقی در سطح ایران را در ابعاد کسترده انجام دهد .
همزمان بنا بر دعوت رادیو ایران برنامه ای با نام « چای برای دو نفر » جهت معرفی ، آهنگ های انتخابی روز اروپائی به مدت یک سال هر هفته توسط منوچهر تهیه و اجرا گردید به عبارتی فصل جدیدی در برنامه های موسیقی در رادیو ایران برای معرفی و بخش آهنگ های اروپائی اختصاص داده شد . از دستاوردهای این حرکت آشنایی با موزیک پاپ و جاز از یک سو و از سوئی دیگر باعث گردید که نسل جوان و با استعداد ، در زمینه ای آواز خانی و ترانه سرائی پای به عرصه موسیقی نهند و تحول عظیمی را در موسیقی ایران پدید آورند.
در همین راستای “منوچهر بی بی یان” در سال 1335 خورشیدی اولین قرارداد تولیدآهنگ ایرانی را با صدای “محمد نوری” برای ضبط و بخش ترانه « گل مریم » منعقد نمود . بدین منظور صدای وی در تهران در یک استودیو ضبط گردید و برای تولید روی صفحه 45 دور به لندن فرستاده شد . موفقیت در این امر او را بر آن داشت که در سال 1340 خورشیدی اقدام به تأسیس مرکزی جهت تولید و توزیع صفحات 45 دور با نام (آپولون) کند . دیری نپائید اولین قرارداد کمپانی آپولون برای تولید آهنگ در ایران را با ویگن (خواننده جاز) برای ضبط ترانه (بارون بارونه) منعقد نمود .
منوچهر بی بی یان به عنوان یک چهره شاخص در عرصه تولید و اشاعه موسیقی در سال 1349 خورشیدی به عضویت اتحادیه هنرمندان کشور پذیرفته شد و با سمت معاونت هیئت مدیره در این سندیکا به فعالیت پرداخت .
در دهه 1350 خورشیدی (1972 میلادی) کمپانی آپولون جزو یکی از بزرگترین مراکز تولید ضبط و بخش موسیقی در ایران به شمار می رفت و با وجود به بازار آمدن نوارهای کاست و فعالیت های دیگر رقبا ، کوچکترین خدشه ای به موقعیت شغلی آنان پدید نیامد . همزمان بیش از 90 درصد از قرارداد های تولید شعر ، آهنگ و خوانندگی را شرکت آپولون در ید اختیار خود گرفته بود . حتی بیشتر شبکه های رادیویی و تلویزیونی داخلی و خارجی (آمریکا) از آهنگ های تولید شده توسط کمپانی آپولون بهره می بردند .
منوچهر بی بی یان در طی 25 سال فعالیت در راستای تولید و اشاعه موسیقی ابتدا از طریق صفحه های 45 دور و بعدها نوارهای کاست ، توانست تحولی بزرگ در موسیقی و اجرای ترانه بویژه موسیقی پاپ و جاز در ایران از خود بجای بگذارد . که تا به امروز این روال کم نظیر ادامه یافته او با بیش از یکصد هنرمند برای تولید بیش از بیست و پنج هزار آلبوم موسیقی و ترانه بطور جداگانه قراردادهای برای شعر ، موسیقی و آواز خوانی منعقد نمود .
استقبال علاقه مندان به تولیدات کمپانی آپولون به مرزی رسید که سالیانه بیش از یک میلیون صفحه 45 دور و یا نوار کاست در بین 200 مرکز فروش آثار موسیقی توزیع و به فروش می رسید . ضمن آنکه این حرکت باعث به شهرت رسیدن بسیاری از هنرمندان گمنام و معرفی آثار خلق شده و ترانه های جدید آنان گردید . نیز همچنین هر ساله تعداد زیادی از آلبوم های ترانه های ایرانی تولید آپولون به کشورهای هم جوار و شیخ نشین ها صادر می گردید .
در فاصله سالهای 1355 تا 1357 خورشیدی کمپانی آپولون به جهت بروز مشکلات ، با کاهش تولید مواجه گردید . بسیاری از قراردادها فسخ گردید و میزان تولید طی این دو سال به پانصد آلبوم رسید . نیز همچنین متعاقباً با شکل گیری انقلاب اسلامی و نا آرامی ها و شروع جنگ تحمیلی ، کمپانی آپولون برای همیشه تعطیل گردید .
منوچهر بی بی یان در طی دو ازدواج صاحب چهار فرزند شد . ( ازدواج اول در سال 1337 ، ماحصل آن دو پسر و یک دوختر بود ، ازدواج دوم در سال 1358 و ماحصل آن یک پسر بود ) تمامی فرزندانش تحصیلات عالیه را طی نموده اند .

منوچهر بی بی یان در سال 1357 خورشیدی ( 1980 میلادی ) به اتفاق خانواده اش به آمریکا مهاجرت نمود و در شهر لس آنجلس اقامت گزید . پس از سر و سامان گرفتن ، به منظور حفظ موسیقی ایرانی در خارج از کشور شرکتی را با نام « پارس ویدیو » تأسیس نمود و بلافاصله به تولید موسیقی ایرانی بر روی نوار کاست پرداخت . (او با بهره گرفتن از تجربیات گذشته در زمینه تولید موسیقی) اگر چه در این راستای به موفقیت هایی رسید ، ولی در ذهن خود هدف بزرگتری را دنبال می نمود . منوچهر در سال 1981 میلادی در پاسخ به ضرورتی تاریخی و فرهنگی با سرمایه شخصی خودش اولین شبکه تلویزیونی را با نام « جام جم » بنیادگذاری نمود زیرا بر این باور بود ، تأسیس شبکه تلویزیونی « جام جم » در آن سال های تحت غربت نشینی ایرانیان مهاجر ، بازتاب مثبت و مؤثری را از طریق رسانه های همگانی در حفظ ملیت قومی بر جای خواهد گذاشت .
دیری نپائید به جهت استقبال از این امر ، خیلی زود برنامه های شبکه جام جم در چند شهر آمریکا و اروپا فراگیر شد . تلویزیون جام جم ضمن ارائه برنامه های سرگرم کننده ، اجرای نمایش نامه ها و بخش موسیقی های جدید ، اقدام به ارائه مطالب آگاهی دهنده ، بخش خبر ، گزارش های خبری و تفسیرهای سیاسی نمود و در همین راستای برنامه ی « تریبون آزاد » را که به گفت و گو (مصاحبه) با شخصیت های فرهنگی و سیاسی اختصاص داشت را دایر نمود . نیز همچنین به موازات تولید برنامه تلویزیونی چندین نشریه هم به نام جام جم منتشر نمود که بعبارتی منعکس کننده اهداف و برنامه های روز تلویزیونی بود . در سال 2000 میلادی منوچهر بی بی یان تلویزیون بین المللی جام جم را راه اندازی نمود و از طریق سیستم ماهواره ای (ساتر لایت) توانست صدا و تصویر تلویزیون جام جم را به عنوان اولین شبکه معتبر تلویزیونی فارسی زبان در لس آنجلس ، سراسر دنیا را پوشش دهد .
منوچهر بی بی یان در سال 2002 میلادی گزیده ای از مصاحبه هایی که از سالهای 1983 تا سال 1989 میلادی را با شخصیت های فرهیخته و دولتمردان دهه گذشته نیز همچنین صاحب نظران تاریخی ، فرهنگی و سیاستمداران در برنامه تلویزیونی جام جم با نام « تریبون آزاد » اجرا نموده بود ، در قالب کتابی تحت عنوان « رازهای انقلاب ایران » را به فارسی و انگلیسی به زیر چاپ برد و در دسترس علاقه مندان قرار داد .
منوچهر بی بی یان بنیانگذار کمپانی آپولون با ارائه برنامه های 24 ساعته تلویزیونی بین المللی جام جم ، موفق شد نام خود را بعنوان اولین تهیه کننده رسانه ی ایرانی در لس آنجلس به ثبت برساند . او نیز با تلاشی پیگیر و با حضوری دائم و اثر گذارطی ده سال ، اقدام به تولید وپخش برنامه های سرگرم کننده و فرهنگی پر محتوا تلویزونی نمود .
منوچهر بی بی یان اواسطه سال 2010 بدلایلی ( عدم هماهنگی با تلویزیون ماهواره ای و تولید و پخش ) و نیز همچنین بجهت رقابت با شبکه های تلویزیونی متفرقه از ادامه کار باز ایستاد . از این رو ، دیری نپائید به فعالیت های تلویزیونی ” جام جم ” پایان داد و ترجیح داد دوران بازنشستگی خود را با خانواده اش سپری کند .
اما دغدغه بیش از نیم قرن تلاش او در دنیای هنر و سیاست ، او را برآن داشت تا گزینه ای از بهترین ساخته هایش را ، بعبارتی آنچه که در آرشیو پارس ویدیو و جام جم گرد آوری نموده بود ، با همیاری دخترش دبی در وبساتی با نام “جام جم “به نمایش بگذارد .

از چپ به راست : تورج نگهبان (شاعر) ، منوچهر بی بی یان و پروفسور آمنون نتصر
(استاد و پژوهشگر تاریخ ایرانیان یهودی )

از راست به چپ : هما میرافشار (شاعر) ، اکبر گلپایگانی (خواننده) ، منوچهر بی بی یان (تهیه کننده) و جهانبخش پازوکی (آهنگساز)

همکاران هنرمند و ژورنالست که سالها با تلویزیون جام جم لس آنجلس همکاری داشته اند
از راست به چپ : پرویز کاردان ، پرویز صیاد ، منوچهر بی بی یان هما سرشار و
شهره آغداشلو

از راست به چپ : تورج نگهبان (شاعر) ، منوچهر بی بی یان و معینی کرمانشاهی (شاعر و ترانه سرا)

گزیده ای از مصاحبه های منوچهر بی بی یان (در جام جم) با شخصیت های فرهیخته ایرانیان یهودی

• مصاحبه با حاخام یدیدیا شوفط و راو داوید شوفط
• مصاحبه باحاخام یدیدیا شوفط
• مصاحبه با مرتضی خان نی داود
• مصاحبه با جمشید کشفی
• مصاحبه با آمنون نتصر