زیگموند فروید

در بین فرهیختگان یهودی جهان نام زیگموند فروید نه تنها بعنوان یک پزشک نوآور و بنیانگذار در تاریخ روانشناسی قرن معاصر به ثبت رسیده ، نیز بعنوان یک دانشمند و محقق ، بیش از هر انسان دیگری در علم روانشناسی تاثیر گذاشته است . او بیش از هر پزشک دیگری در تاریخ روانشناسی مورد تحسین قرار گرفت و بخاطر نظریه هاش به طرز بی رحمانه ای مورد سرزنش و انتقاد قرار گرفت .
زیگموند فروید در سال 1856 میلادی در یک خانواده یهودی در «مواریا» که در آن هنگام بخشی از امپراطوری اطریش (جمهوری چک کنونی) محسوب می شد ، پای به عرصه وجود نهاد . او فرزند “جاکوب فرید” (خانواده ای با هشت فرزند)از تجار بنام بود . هنگامیکه فروید چهار ساله بود پدرش در تجارت پشم با شکست روبرو شد و شغلش را از دست داد و اجبارا به وین کوچ کرد. او و خانواده اش مدتی با فقر تمام زندگی نمودند . (فروید هرگز این رنج نداری دوران خردسالی خود را از یاد نبرد) . با وجود آنکه خانواده او مقید به انجام مراسم و آداب رسوم یهودیت نبودند . اما علاقه و شیفتگی فروید به تاریخ و فرهنگ یهود ، نیز وابستگی های که به ویژگی های ملتش داشت ، هرگز از او یک مرد متعصب مذهبی نساخت . اما همواره به اعتقادات خود و عقایداطرافیان احترام می گذاشت ، زیرا بر این باور بود که در ریشه های مذهب یهود نیرویی را می توان یافت که با دیگر مذاهب متفاوت هستند .
“زیگموند فروید” عاشق وکالت بود و در نظر داشت که در رشته حقوق تحصیل کند ، اما تصمیمش را عوض کرد و در سال 1873 میلادی در دانشگاه وین در رشته پزشگی ثبت نام نمود .
هنگامی که به دانشگاه وین وارد شد از افکار ضد یهودی بعضی از دانشجویان و استادان تکان خورد . این تنفر قومی زمانی بطور خاموش و زمانی علنی از او مردی حساس و نیرومند ساخت . او با تلخی داستانی را که پدرش در ده سالگی او برای او تعریف کرده بود بازگو می کرد . پدرش “جاکوب فروید” هنگامی که جوان بود با لباسی نو از خیابانی در وین گذر می کرد ، ناگهان کلاه پوستی او توسط یک مسیحی (در حالیکه فریاد می زد یهودی از پیاده رو بیرون برو)‌از سرش برداشته شد و به زمین پرتاب شد جاکوب فوری آن را برداشته بدون اعتراض به راه خود ادامه داد. زیگموند از خجالت زدگی پدرش شرمسار بود و از آن به عنوان داستانی دردناک یادآوری می کرد . خشم “فروید” از این پیش آمد ، او را در مبارزه در راه باورهایش پایدارتر کرد .
فروید دانشجویی برجسته بود و پزشگی را با شیفتگی بسیاری که برای دانش فیزیک داشت دنبال می نمود . از این رو رشته تحصیلی که انتخاب نموده بود و می توانست در طی پنج سال به پایان برساند ، ترجیح داد زمان بیشتر را به مطالعات خود اختصاص دهد . لذا پس از گذرانیدن هفت سال در سال 1881 میلادی موفق به دریافت مدرک دانشگاهی شد . او در آغاز به عنوان پژوهشگر در انسیتوی روانشناسی شروع به کار کرد ولی با آن نتوانست زندگی بهتری را تأمین کند و به سایر کارکنان بیمارستان عمومی پیوست ضمن آنکه در حین کار در کلینیک بیمارستان به مطالعات خود ادامه داد . شوربختانه در این مدت با کاربرد مواد مخدر از جمله کوکائین آشنا و معتاد شد و پس از رنج بردن بسیار از آن کناره گیری کرد چون شایعه اعتیاد به شغل او صدمه می رساند .
فروید بیمارستان را ترک گفت و به پژوهش با “ژان شارکوت” کارشناس عالی مقام فرانسوی در زمینه عصب شناسی در پاریس مشغول بکار شد . در این مدت او بیش از بیست مقاله در مورد سیستم اعصاب به نگارش درآورد .

فروید را معمولاً پدر روان کاوی در تئوری و در عمل دانسته اند . او اولین روانشناس نبود با اینهمه او اولین کسی بود که در ارتباط با مردمی که به بیماری های روانی می اندیشیدند مشکلات آنها را با حضور در جلسات مورد بحث قرار می داد . بسیاری از تئوری های او هنگامی که برای اولین بار منتشر می شدند مورد حمله قرار می گرفتند و بسیاری از اشخاص امروز هم آنرا انکار می کنند ، بسیاری آنرا خیالی و بی فایده می پندارند . با این وجوداهمیت دانش فروید بدون شک محفوظ مانده است .
نا گفته نماند ، در ارزیابی تفکراتش نه تنها در چند تئوری (خشم برانگیز) بلکه با اندیشه های ارزشمندش ، باورهای بیشماری از اشخاص را در امر ضمیر ناآگاه دگرگون کرد . زیرا پیش از او مردم می پنداشتند که هیجان و ابراز احساسات شدید (بیجا) انگیزه شیطانی دارد . اما به خاطر پژوهش های “فروید” امروز مردم در مورد بیماری های روانی آگاهی بیشتری کسب کرده اند .
پیش از اکتشافات فروید بیماران روانی را به تیمارستان می انداختند بدون اینکه امیدی به باز یافتن سلامت روانی آنها باشد . امروزه بسیاری از مردم بدون تردید و پیش داوری ، ناراحتی های روانی را یک بیماری ساده که با روش های درمانی درمان پذیر است می پذیرند . نکته مهم در این امر انتخاب روش درست درمانی است که باعث تسریع در درمان بیمار خواهد شد .
امروز با وجود آنکه بسیاری از دانشمندان پایه های پزشکی تئوری “فروید” را مورد تردید قرار داده اند و از فرضیات و روش های روان درمانی او (که اغلب بسیار وقت گیر است) ناراحت هستند . با اینهمه تئوری های او را نمی توانند نادیده بگیرند زیرا به نوعی در تشخیص و درمان بیماران آنها تأثیر گذارده است .
هنگامی که “فروید”به وین بازگشت با دختر مورد علاقه خودش بنام “مارتا برنیز” BERNAYS ازدواج نمود ، ماحصل این پیوند شش فرزند بود . سپس اولین مطب خصوصی خود را بعنوان مرکز روان درمانی بنیاد نهاد و با همکاری یک دکتر یهودی با نام “ژوزف برویر” که چهل سال بزرگتر از خودش بود و تجربیات فروانی در مورد درمان حمله های عصبی با هیبنوتیزم داشت آشنا شد .
آنها با یکدیگر کوشش نمودند زن جوانی را از بدترین خاطراتش رهائی دهند . در کتابی به نام پژوهشی در بیماری روانی که در سال 1895 منتشر شد “برویر” و “فروید” او را با نام « آنا او » نام برده اند
روش آشکار سازی خاطرات بیمار زمینه ای شد برای فن روانشناسی ولی آنها کوشش می کردند به « آنا او » نشان دهند که واپس زدن خواسته ها و حالت بیمارگونه او نتیجه واکنش دفاعی اوست که حقیقت را از او پنهان می نماید .
فروید با سرپرستی “برویر” تئوری خواسته های جنسی را پیشنهاد کرد که پزشکان مسن تر نمی توانستند آن را قبول کنند از این رو همکاری آنها با کدورت پایان یافت .البته این اولین از چندین دوستی های مهم فروید بود که از آن لذت می برد ، اما دیری نپائید به علت مخالفت در طرز فکر وی با خشم آنها رو برو گردید (ویلهلم فیلس ، گامل یانگ و آلفرد یانگ سه نفر از مهمترین آنها بودند) هنگامی که افکار فروید مورد سئوال قرار می گرفتند او مانند یک پیامبر در حالیکه پیروانش مانند یک ربای حسیدیم که گفتار تلمود را واژه به واژه ادا می کردند رفتار می کرد .
در سال 1910 فروید کتاب مهم و بحث برانگیز خود را منتشر کرد که در حقیقت موثرترین کتاب او بود . «تعبیر خواب» که نشانگر اشخاصی بود که بدون اینکه کاملاً آگاه باشند عمل می کنند . نیز اشاره شده بود با کاوش در خواب ها افکار ناآگاه پنهان شده از دانسته های ما می توانند روشن و آشکار شوند . فروید تئوری های نوینی در این مورد که چه چیز باعث شکل گیری احساس و عملکرد اشخاص می شود پیشنهاد کرد . او در ابتدا اظهار نمود که برگشت به گذشته ، سرکوب نمودن خواسته ها ، از خود دور کردن افکار ، تغیر دادن اعمال و رفتار به نوعی احساس عام می باشند و گونه ای روان شناسانه هستند . فروید ما را وادار کرد که درباره راههائی خود شناسی با تاملی بیشتر و کاربرد واژه هائی که برای روشن ساختن افکارمان بکار می بریم بطور متفاوتی فکر کنیم .
فروید در علم روانشناسی باعث بوجود آمدن یک گفتگوی نوین در یک زبان مشترک شد . لغزش زبان (لغزش فرویدی) ، افکار جنسی کودکی ، رفتار جنسی ، شکل گیری کنش ها، خودبینی ، تمایل جنسی ، عقده های روانی ، جلوگیری از تمایلات ، نمادهای آلت جنسی ، مرگ طلبی ، اصول لذت بری از درد ، حس لذت جوئی ، جذب و طرد شدن ، خود کوچک بینی ، گریز از ترس و تغییر رفتار . همگی واژگانی هستند که او در آثار ارزشمند روانشناسی خود بکار برده است .
او اغلب سیر زندگی شخصیت های بزرگ تاریخ را برای ثابت کردن تئوری های روانشناسی خود بکار می گرفت . فروید شیفته زندگی موسی ، لئونارد داوینچی و شکسپیر بود . و بر این باور بود که موسی به راستی یک مصری بود و بنیان گذار اصلی آئین یهودیت (نه ابراهیمی) . بنابر تئوری وی ، موسی آئین یکتا پرستی را از مصریان آموخت و سپس آنرا در بین یهودیان ترویج و آموزش داد . بعد ها در یک هرج و مرج و اشتباه کاری ، موسی به دست یهودیان از پای در می آید که هنوز هم این خطای فراموش شده را نا آگاهانه با خود می برند . البته یهودیان و غیر یهودیان از فروید برای گفته هایش راجع به افسانه موسی بدگوئی می کنند بدون آنکه خدماتش به بشریت را در نظر بگیرند .
فروید نه تنها دانشمندی بود که اصول تأیید شده را با شجاعت نفی می کرد بلکه دارای یک روش ادبی با ارزش بود . او یک متفکر انقلابی ولی در امور ذوقی و هنری ملاحظه کار بود و در کارهای شخصی خودش بسیار دقیق بود . اغلب هنگام ملاقات با بیماران جهت درمان و پیشبرد درامر پژوهشی ، ساعت ها به صحبت هایشان گوش می کرد و خواستهای آنها را می پرسید و مانند یک دوست آنها را راهنمائی می نمود .
در زندگی شخصی فروید ، او پدری مهربان و همسری دوستداشتنی بود ، در هرفرصتی قدم زدن با فرزندانش را به هر کاری ترجیح می داد او یک یهودی کامل و مغرور به آئین خود بود . نیز عاشق تاریخ و جمع آوری اشیاء آنتیک بویزه آثار باستانی مصر و یونان بود به ندرت به رادیو گوش می داد و علاقه ای هم به تلفن نداشت ، بسیار شیک پوش و همیشه از کروات و کلاه مشکی استفاده می کرد . روزانه بیش از حد از سیگار برگ استفاده می نمود سالها با بیماری سرطان دهان مبارزه می کرد، بیش از 30 عمل جراحی روی او انجام گرفت و دکتر ها مجبور شدند بخشی از ریه وی را از بدنش خارج کنند . از این رو هنگام صحبت کردن گاهی با مشکل روبرو می شد .
در آغاز جنگ جهانی دوم در سال 1938 میلادی ارتش آلمان کشور اطریش را تصرف نمود این حرکت شروع فاجعه ای برای میلیون ها یهودی در اروپا شد ، بسیاری از کتب دانشمندان یهودی را در آتش سوزانیدن و موسسات انتشاراتی یهودیان را ویران نمودند “زیگموند فروید” هشتاد و دو ساله را هنگامی که از بیمارستان به سوی خانه اش می رفت توسطه پلیس گشتاپو بازداشت و به مقصد نا معلومی برده شد ، سپس به خانه اش هجوم بردند پول و دارای اش را غارت نمودند .
دیری نپائید “فرانکلین روزولت” رئیس جمهور امریکا خواستار آزادی وی از دولت آلمان نازی شد و آنها در قبال دریافت مبلغ 20000 پوند استرلینگ تقریبا معادل (32000$) حاضر به آزادی فروید شدند . یک پرنسس یونانی که از بیماران وی بود این مبلغ را برای آزادی فروید پرداخت نمود .ضمن آنکه فروید مجبور گردید ورقه ای را امضا کند که گشتاپو با او بد رفتاری نکرده است .او هرگز بعد از به قدرت رسیدن نازیسم در مقابل آن تسلیم نشد . در چهارم ژوئن همانسال فروید همراه با خانواده اش وین را به مقصد لندن ترک نمود . یکسال بعد زیگموند فروید در سن هشتاد و سه سالگی با رنج بسیاری که از بیماری سرطان (سقف دهان) متحمل شده بود دار فانی را وداع گفت
سه روز بعد از مرگ فروید ، جسدش در شمال لندن سوزانیده شد .
تالیفات زیگموند فروید :
هذیان و رویا ، روانکاوی و تحریم زناشویی با محارم ، توتم و تابو ، روان شناسی ، مفهوم ساده روانکاوی ، اصول و مبانی روان شناسی ، روان شناسی آینده یک پندار ، پیدایش روانکاوی درباره هیستری ، لئوناردو داوینچی ، مهمترین گزارشهای آموزشی تاریخ روانکاوی ، پسیکانالیز روانکاوی برای همه ، تفسیر خواب ، موسی و یکتا پرستی ، سه رساله درباره تئوری میل جنسی ، کاربرد تداعی آزاد در روانکاوی کلاسیک ، آینده یک پندار ، پنج گفتار از فروید ، پنج گفتار در بیان روانکاوی ، تمدن و ملالتهای آن ، اصول روانکاوی بالینی ، مبانی روانکاوی ، آسیب شناسی روانی زندگی روزمره -،اشتباهات لپی ، تعبیر خواب و بیماریهای روانی و روانکاوی.
برگرفته از یاداشت های : مهندس انور ظهیر

تصاویر روی جلد تعدای از تالیفات زیگموند فروید: