چارلی چاپلین

چارلی چاپلین تنها هنرمند نابغه سینما که با نقش آفرینی در فیلم هایش ، توانست پیام آور خنده و شادی به خانه میلیون نفر در سراسر جهان باشد . داستان فیلم های چارلی جدا از زندگی مردم نبود ، او همواره مشکلات به ویژه فقر و بی نوائی را در آثارش بیان می کرد . اگر چه با شیوه های کاپیتالیسم در تضاد بود و همین امر باعث گردید ، دچار مشکلاتی گردد . اما هرگز سر تسلیم فرود نیآورد و تا پایان عمر راهش را ادامه داد . چارلی اسپنسر چاپلین در آوریل سال 1889 میلادی در یک خانواده هنرمند ( پدر یهودی ، مادر ارتدکس مسیحی )، در محله ای در جنوب لندن پای به عرصه وجود نهاد . پدر و مادر چارلی هر دو از بازیگران تئاتر و در سالن بزرگ لندن به کار نمایشگری و آوازخوانی مشغول بودند ، چارلی سه سال بیش نداشت که آنها از هم جدا شدند .
چارلی آواز خواندن را از مادرش آموخت . در پنج سالگی به روی صحنه آمد که تماشاچیان عصبانی را با خواندن آهنگی سرگرم و آرام کند . پدر چارلی به الکل پناه برده بود ، بعدها مادرش هم دچار بیماری روانی شد و در یک آسایشگاه در حوالی لندن بستری گردید . از این رو چارلی و برادرش رابطه ای عمیق تری نسبت به هم پیدا نمودند به ویژه آنکه هنگامی که چارلی 12 ساله بود پدرش هم در سی و هفت سالگی درگذشت .
به گفته چارلی مادرش نقش مؤثری در تعلیم و تربیت هنر پانتومیم برای وی داشته و از نظر او مادرش یکی از بزرگان هنر پانتومیم به شمار می رفته ، چارلی دوره اولیه زندگیش را در مدارس شبانه روزی و یا به عبارتی در یتیم خانه و حتی در کوچه و بازار سپری نمود . در هفده سالگی هر دو برادر با استعداد بالائی که از خود به نمایش گذاشتند توانستند در برنامه های واریته شرکت کنند و در همان سالن قدیمی که والدین شان فعالیت داشتند ، مشغول به کار شدند . بعد از مدتی چارلی موفق شد محلی را در گروه نمایشگران و بازیگران کارناول بدست آورد و بعد از یک سال همراه با این گروه برای اجرای برنامه های نمایشی به آمریکا سفر نمود .
او دو سال همراه با ” فرد کارلو ” در سراسر آمریکا مشغول به کار تئاتر پرداخت ، دوست و همکار وی استنلی (استن لورل) که در این سفرها وی را همراهی می نمود به انگلستان بازگشت ، اما چارلی در آمریکا ماند و به کارش ادامه داد . در سال 1913 میلادی هنر بازیگری وی مورد توجه یکی از فیلم سازان قرار گرفت و همین امر منجر به ترک وی از صحنه تئاتر شد و متعاقباً آغاز همکاری با کمپانی فیلم سازی « کی استون » و ارائه یک فیلم کمدی در سال 1914 گردید .
دیری نپائید در طی یک سال سه فیلم دیگر از چارلی به اکران گذاشته شد و این سرآغاز شکوفائی برای چارلی تا قبل از شروع جنگ جهانی اول بود . چارلی چاپلین محبوبیت و شهرت خود را مدیون ظاهر شدن به صورت یک شخصیت شاخص ولگرد در فیلم های پانتومیم (صامت) سینمایی بود . او در این نقش آفرینی شخصیت فرد ولگردی را ارائه نمود که با رفتار رقت انگیز و احساساتی و در عین حال شوخ طبع (به گونه ای دلقک وار) با لباسی منحصر به فرد و متضاد (شلواری گشاد و زانو انداخته ، کلاهی کوچک و کفش های بزرگ) و عصایی کوچک نیز همچنین سبیلی که چهره مسن تری را به وی داده بود ، موفق گردید نام خود را در تاریخ سینما به عنوان یکی از محبوبترین ، دوست داشتنی و بزرگترین هنرمندان قرن بیستم به ثبت برساند .

شخصیتی که بعدها بعنوان « آواره » شهرت جهانی یافت . به نقل از خودش با این شکل شمایل وقتی بر روی صحنه می رفت احساس شخصیتی را پیدا می نمود که تازه متولد شده است . در سال 1915 میلادی چارلی با یک کمپانی جدید قرارداد بست و شروع به ساختن فیلم های بلندتر نمود ضمن آنکه در همین راستا شخصاً به عنوان کارگردان فیلم های کوتاه بیش از سی و چهار فیلم ساخت .
در سال 1916 چارلی با بستن یک قرارداد ششصد و هفتاد هزار دولاری با کمپانی “موچوال” در طی 18 ماه موفق به ساخت 12 فیلم بلند گردید ، که از دید بسیاری از منتعقدین کلیه این ساخته ها در ردیف آثار کلاسیک سینمای کمدی به شمار می رود . پس از شروع جنگ جهانی اول چارلی دوران جدیدی را در استودیو فیلم برداری شخصی خود به همراه دوستانش آغاز نمود . او تمام فیلم های ساخته شده در دهه گذشته را مجدداً بازسازی و به صورت جدید تدوین نمود .
در سال 1919 میلادی چارلی با همیاری تنی چند از همکاران سینمائی خود اتحادیه سینماگران آمریکا را بنیاد نهاد ، همزمان چنان شهرتی به دست آورد که هیچ استودیوی فیلم برداری یارای رقابت با استعداد ذاتی وی در راستای تولیدات سینمایی را نداشت . چارلی فقط در فیلم هایی ظاهر شد که خود تهیه کرده بود ، فیلم های صامت چارلی چاپلین به طور کلاسیک در ردیف فیلم های ماندگار سینمایی قرار گرفت و بیشتر آثار او به عنوان کارهای خلاقانه در کارنامه سینمائی وی به ثبت رسیده .
از آن جمله فیلم « عصر جدید » که بدون تردید یکی از شاهکارهای ماندگار چارلی شمرده می شود . نقش آفرینی و کارگردانی او نیز همچنین سناریو و جذابیت صحنه های این فیلم بیش از بیش به موفقیت و محبوبیت چارلی افزود . داستان عصر جدید حول محور دورانی است که آمریکا با بحران اقتصادی و بیکاری روبرو شده و روز به روز به تعداد افراد بیکار اضافه می شود . ضمن آنکه شخصیت ولگرد نمادی بود از طبقه متوسط و زحمت کش آن زمان که خود او هم نیز برخواسته از همان طبقه زحمت کش و گاهی پرخاشگر که همواره دچار مشکلات و ناهنجاری ها شده بود . « عصر جدید » نشانگر سعی به بهره کشی بیشتر مدیران از کارگران کارخانه ها با حدأقل دستمزد و حدأکثر فشار بر آنان می باشد .
از سوئی دیگر مدیران کارخانه ها برای تقلیل نیروی انسانی و یا به عبارتی برای کم کردن تعداد کارگران و پرداخت حقوق کمتر ، سعی بر اتوماتیک کردن خط تولید و جایگزین نمودن ماشین آلات تولیدی بودند و این در حالی است که متقاضیان بی شماری جهت استخدام در پشت درب کارخانه ها در انتظارند .
از دیگر ساخته های چارلی « فیلم جویندگان طلا » است و آن حکایت از انسانهایی دارد که در معادن به دنبال طلا می باشند . ضمن آنکه اکثر به اتفاق آنان با فقر دست به گریبان هستند . چارلی در این فیلم در دو صحنه اوج بلوغ فوق العاده اش را به نمایش می گذارد . در بخشی رقص با دو قرص نان و دیگری پختن و خوردن یک لنگه از چکمه هایش می باشد . ضمن آنکه خوردن چکمه را با دوستش سهیم می شود .
در سال 1940 میلادی دورانی که اروپا دچار جنگ ، بحران رکود اقتصادی و بیکاری روز افزون روبرو بود و از هر گوشه آن سر درآوردن دیکتاتورها مواجه بود ، در دسامبر همان سال و در حساس ترین دوران جنگ ، یکی از شاهکارهای چارلی با نام « دیکتاتور بزرگ » در لندن به اکران درآمد . فیلم دیکتاتور بزرگ اولین فیلم غیر صامت چارلی به شمار می رفت و بر خلاف تمام آثار خلق شده وی (شخصیت ولگرد) که ایفا کرده بود این بار در نقش یک رهبر دیکتاتور که شباهت زیادی به رهبر آلمان نازی داشت ، ضمن آنکه به طور تمسخرآمیز اجرا گردید . « دیکتاتور بزرگ » از نظر تجاری محبوبیت فراوانی پیدا کرد و چارلی را همچنان به عنوان یک ستاره در میان توده مردم در اوج نگاهداشت .

دقت بالا و یا به عبارتی وسواس در روش فیلم سازی چارلی از یک سو و ترکیب هم زمان داستان پردازی و میل به کمال گرایی از عواملی بود که ساخته های وی در مقایسه با رقیبانش طولانی تر و با هزینه بیشتری تمام شود و از سوی دیگر سخت گیری چارلی بارها باعث دلگیری هنرپیشه ها و سایر عوامل فیلم هایش می شد . او هرگز یک فیلم نامه کامل از ساخت فیلم هایش در اختیار نداشت . روش چارلی به نقل از خودش ، ابتدا طرحی را در ذهنش می پرورانید و براساس آنچه که ارائه می نمود قرارداد با او بسته می شد و تأکید می نمود که در مسیر کار آزادانه بنویسد و خودش کارگردان فیلم خود باشد . ضمن آنکه نکات و یا ابتکاراتی که به ذهنش می رسید هنگام اجرای فیلم سازی به طرح خود اضافه می کرد . نباید از نظر دور داشت چارلی طعم فقر را از دوران بچگی تجربه کرده بود و این امر دستمایه ای شده بود برای وی که در ییشتر ساخته هایش وضعیت انسانهای کم درآمد و متوسط را در آثارش ( با مزاح ) منعکس نماید به عبارتی سبک و سیاق سوسیالیستی در آثارش مشهود بود .
چارلی چاپلین در طی زندگانی ازدواجهای متعددی را (چهار بار) تجربه نمود ، ابتدا در سال 1918 میلادی با دختری به نام « میگدر دهریس » پیوند زناشوئی بست ماحصل این ازدواج یک فرزند پسر بود که تنها سه روز عمر کرد و در سال 1920 این ازدواج منتهی به طلاق گردید . سپس در سال 1924 با « لیتاگری » هنرپیشه نقش اول جویندگان طلا ازدواج نمود اما پس از دو سال این ازدواج هم به جدایی کشید ، نتیجه این ازدواج دو فرزند پسر بود .
ده سال بعد در سال 1936 این بار با « پائولت گُدارد » هنرپیشه فیلم عصر جدید ازدواج نمود و در سال 1942 این ازدواج همانند ازدواج های گذشته با شکست روبرو شد و منجر به طلاق گردید .
دیری نپائید چارلی همان سال هنگامیکه 54 سال سن داشت با یک دختر هیجده ساله « اونا اوئیل » ازدواج نمود . اگر چه پدر ” اونا ” که یکی از نمایشنامه نویس های معرف آمریکائی بود با این امر مخالفت ورزید ، ولی بهر تقدیر این ازدواج انجام گرفت . با وجود 36 سال اختلاف سن بین چارلی و ” اونا ” این ازدواج پر دوامترین ازدواج چارلی بود . و هر دو تا پایان عمر در کنار هم ماندند . ماحصل این ازدواج هفت فرزند بود . اولین آن دختری با استعداد به نام ” جرالدین ” بود که همانند پدرش چارلی حرفه هنرپیشه گی را برگزید و به دنیای سینما راه یافت و موفقیت های بزرگی را بدست آورد . قبل از آنکه ” جرالدین ” وارد عالم بازیگری شود ، چارلی خطاب به او نامه ای نوشت که در شمار یکی از زیباترین و پرمحتواترین نامه ها به شمار می رود .
امرار معاش نام اولین فیلم چارلی بود که در سال 1914 به اکران گذاشته شد ، کاری متفاوت با آنچه که بعدها ارائه نمود . فیلم ولگرد کاراکتری بود که چارلی به دنبال آن بود و توانست شخصیت یک ولگرد (سرگردان) را بعدها در بیشتر فیلم هایش به نمایش بگذارد . دیر نپائید نه تنها ایت نقش حیاتی مستقل و پایدار گردید ، بلکه آغازگر کسب شهرت و تصاحب قلب میلیون ها نفر در سراسر دنیا شد . نیز فیلم پسر بچه شاهکاری بود که دوران کودکی چارلی را به نمایش گذاشت ، در این فیلم چارلی دست در دست کودکی خودش در خیابان ها قدم می زد .
روشنایی شهر اولین فیلم غیر صامت چارلی بود . او بر این باور بود که فیلم های ناطق دار ، هنر پانتومی را که از قدیم ترین هنرهای جهان محسوب می شود ویران خواهد نمود ضمن آنکه این امر چالش بزرگی برای چارلی به شمار می رفت ، در سال 1947 میلادی چارلی یک اثر متفاوت کمدی درام را با نام « موسیو ورد » تولید و به نمایش گذاشت که از دید بسیاری از منتعقدین سینما این فیلم کمدی بسیار ساده بود اما سیاسی شهرت یافت . ضمن آنکه موضوع فیلم از لحاظ طرز تفکر از آن زمان فاصله داشت و تا حدودی جلوتر می بود ، چارلی در این فیلم برای اولین بار با لباسی مرتب و بدون سبیل ظاهر گردید . اما بر خلاف نقش آفرینی در آثار گذشته این فیلم با شکست روبرو شد ضمن آنکه خشم بسیاری از آمریکائیان ثروتمند را برانگیخت و بیش از بیش موقعیت خودش را به خطر انداخت .
دیری نپائید سیاستمداران توطئه را برای وی تدارک دیدند ، با جعل سند نام وی را در لیست کمونیست ها قرار دادند ، با وجود آنکه چارلی این تهمت ها را تکذیب نمود و اعلام نموده بود که او یک هنرپیشه می باشد نه سیاستمدار . مع الوصف به دلایلی برخوردهایی را با طبقه حاکمه آمریکا تجربه نمود . ناگفته نماند ، طی سالهای جنگ جهانی اول و دوم چارلی چاپلین بخشی از ثروت خود را به کشورهای جنگ زده اروپا و بی خانمان ها اهدا نمود و همین امر باعث گردید ، صاحب منصبان آمریکائی چارلی را از نظر سیاسی طرد و برای وی مشکلات متعددی را فراهم آورند .
« لایم لایت » آخرین فیلم آمریکائی چاپلین بود ، بازتابی بود از دنیایی که در آن رشد کرده بود با ایجاد شخصیت ” کالورو ” دلقک الکلی و شکست خورده ، خاطراتی از پدر و مادرش را تدائی نمود . این فیلم موفقیت چندانی را در هالیوود نتوانست بدست آورد . ضمن آنکه در آن زمان سانسور در هالیوود در جریان بود و چاپلین که همواره دیدگاه سوسیالیسیتی خود را در آثارش به نمایش قرار می داد مورد حمله مطبوعات و زیر سئوال رفتن نمایندگان کنگره آمریکا قرار گرفت . و در آن زمان که شصت ساله بود مورد بازجوئی FBI قرار گرفت .
در سال 1952 میلادی چارلی تصمیم گرفت به همراه خانواده اش به انگلستان باز گردد ، ضمن آنکه تا آن زمان از پذیرفتن شهروندی ( سیتی زن )آمریکا خودداری نموده بود . پس از ترک هالیوود بازگشت او به آمریکا ممنوع اعلام شد . مردم انگلستان از او استقبال گرمی به عمل آوردند . سپس او به سوئیس کوچ نمود و تا پایان عمر در آنجا اقامت گزید .
چارلی چاپلین جوایز متعددی را به خاطر کارهای ارزشمندش دریافت نمود . در سال 1929 برنده جایزه اسکار بهترین دستاورد هنری برای فیلم « سیرک » گردید ، در سال 1941 نامزد دریافت اسکار در رشته های بهترین فیلم نامه ، بهترین فیلم و بهترین بازیگر نقش اول مرد برای فیلم « دیکتاتور بزرگ » ، در سال 1948 نامزد دریافت جایزه اسکار برای بهترین فیلم نامه در فیلم « موسیو وردو » بزرگ گردید .
دریافت جایزه افتخاری یک عمر فعالیت های هنری در سال 1972 ، و همان سال برنده جایزه افتخاری شیر طلائی از جشنواره فیلم و نیز در سال 1973 برنده جایزه اسکار بهترین موسیقی متن برای فیلم « روشنی های صحنه » ضمن آنکه مجله تایم چارلی را به عنوان یکی از صد چهره برتر و تأثیر گذار قرن بیستم معرفی نمود .

چارلی چاپلین در طی بیش از هفتاد سال فعالیت هنری ، در خلق بیشتر آثارش شخصاً مسئولیت نقش بازیگر اول ، سناریست ، آهنگساز ، موزیک گذار ، کارگردانی و تهیه کنندگی را عهده دار بود . واقعه گرانی و توجه او به مسائل سیاسی و حق و حقوق طبقه محروم جامعه از خصوصیات شاخص وی به شمار می رفت ضمن آنکه دست مایه کلیه آثارش بیانگر زندگی انسانهای فقیر و دردمند اجتماع بود .
از دیگر آثار چارلی کنتسی از هنگ کنگ و آخرین فیلمی که چارلی در آن ایفاء نقش نمود سلطانی در نیویورک بود . نیز همچنین او کتابهایی را با نام « زندگی چارلی چاپاین » ، « لایم لایت » و « روشنایی های شهر » را به رشته تحریر آورد چارلی با وجود آنکه از استدیوهی هالیود به دور بود ، هرگز تلاش را برای پیشبرد صنعت سینما کنار نگذاشت .
او در سال 1972 میلادی به آمریکا بازگشت و با استقبال بی نظیری از سوی مردم روبرو گردید . نیز در سال 1975 از سوی ملکه انگلستان مفتخر به دریافت لقب شوالیه گردید ضمن آنکه در طی فعالیت های هنری به عنوان یک شخصیت شاخص جهانی ، ملاقات هایی را با شخصیت های سرشناس جهان انجام داد . منجمله ” هلن کلر” ، ” جورج برنارد شاو ” ، ” سروینستون چرچیل ” ، ” مهاتاما گاندی ” و ” آلبرت انیشتن ” و …..
چارلی چاپلین در سال 1977 میلادی در سن 87 سالگی چشم از جهان فرو بست .