بریت میلا

در شریعت یهود، بریت میلا (ختنه) یکی از اولین باورهای مذهبی و نیز به منزله انعقاد میثاقی است که از زمان “اوراهام آوینو” سردودمان قوم یهود ، تا به امروز توسط هر مذکری تجدید می شود . با استناد بر مندرجات کتاب مقدس بریت میلا یکی از سه علامتی است که خداوند بین خود و بنه ایسرائل معین نموده است . (اولین میتصوا بریت میلا ، دومین شبات و سومین آن تفیلین می باشد)
علمای یهود قداست بریت میلا، و اجرای مراسم آن را بسیار حائز اهمیت و به گونه های متفاوتی تعبیر و تفسیر نموده اند ، زیرا بر این باورند ، هیچ یک از احکام شریعت یهود به گستردگی بریت میلا (میثاق ختنه) انجام نمی شود .
حتی یهودیانی که از هر گونه مناسک و آداب مذهبی امتناع می ورزند ، این آئین را برای فرزندان پسر خود، در روز هشتم تولد، طی مراسمی خاص انجام می دهند . در کتاب مقدس سفر برشیت (فصل هفدهم ، پاراشای لخ لخا) چنین آمده
خداوند به اوراهام گفت ، تو عهد مرا نگاهدار ، تو و نسل بعد از تو ، نسل به نسلشان این است عهد من با تو و نسل بعد از تو که نگاه خواهید داشت .
هر مذکری از شما و نسل بعد از شما (هر ذکوری متعلق به شما) ، هشت روزه ختنه گردد . زائد پوستی سر آلت هر ذکوری را ختنه کنید ، این در جسم شما نشانگر عهد ابدی بین من و شما باشد . مذکری که ختنه نشود ، از میان قوم خود طرد می شود . زیرا عهد مرا نقض کرده است .
نیز همچنین در فصل هفدهم پاراشای لخ لخا، اشاره شده که اوراهام هنگام ختنه شدن نود و نه ساله بود . سپس خداوند به او و همسرش “ساراه” نوید داد تا یک سال دیگر صاحب فرزندی خواهند شد

در سفر برشیت فصل سی و چهارم پاراشای و یشلخ در ارتباط با شرط به عقد آمدن “دنیا” دختر حضرت یعقوب “باشخم” این چنین آمده
تمام شهروندان ذکور ، از “حمور” و پسرش “شخم” اطاعت کرده و خود را ختنه کردند از مندرجات کتاب مقدس چنین بر می آید که بریت میلا یکی از دستورات صریح خداوند می باشد که از زمان حضرت ابراهیم تا به امروز توسط یهودیان مذکر به عنوان یک وظیفه شرعی انجام می شود .
« بریت میلا » عبارتست از بریدن قلفه در روز هشتم تولد پسران یهودی که به منزله عقد و پیمان تاریخی قوم بنه ایسرائل با قادر مطلق می باشد . البته عمل ختنه توسط موهل (یک یهودی متدین که آموزش مذهبی دیده و با شیوه های جراحی ساده نیز آشنا است) انجام می گیرد . ضمن آنکه این امر در صورتی در روز هشتم انجام می شود که نوزاد سالم باشد و پزشک ، عمل بریت میلا را بلامانع بداند . در پایان بعد از مراسم نامگذاری ، از طرف خانواده نوزاد ، مراسم سعودت میتصوا یا ضیافت ختنه سوران با حضور حاضرین انجام می گیرد .
مراسم بریت میلا
برخی از یهودیان ، در مراسم (ختنه سوران) رسم دارند یک صندلی را به نام کرسی ” الیاهوهناوی” (فرشته عهد) اختصاص دهند و آن را تزئین می کنند . زیرا بر این باورند هنگام انجام مراسم بریت میلا ، ” حضرت الیاهو نبی” به عنوان شاهد در این مجلس حضور خواهد یافت . ناگفته نماند، بعضی دیگر از یهودیان در ایران مضافا بر صندلی الیاهوهناوی از عصایی به نام عصای ” الیاهوهناوی ” بهره می برند و هنگام انجام مراسم ، آن عصا را در کنار نوزاد قرار می دهند . حتی تا التیام یافتن زخم بریت میلا ، عصای الیاهو هناوی را در کنار بستر نوزاد قرار می دهند . مرسوم است هنگام ختنه کردن ، شخصی طفل را روی زانوهایش نگاه می دارد

معمولاً این احترام را به پیشوای روحانی جماعت یا شخص محترم دیگری و یا یکی از خویشان بزرگ فامیل ، پدر بزرگ (پدر پدر یا پدر مادر) واگذار می کنند و اورا سنداق ( sandagh ) می نامند . و آن به معنای “پدر خوانده” می باشد . برخی ها رسم دارند ، هنگام بریت میلا سنداق (کسی که بچه را در دامان نگاه می دارد) بر روی کرسی “حضرت الیاهو نبی) قرار گیرد ، پاهای نوزاد را نگاه می دارد تا موهل بتواند براحتی عمل بریت میلا را انجام دهد.
از دیر باز رسم بوده ، مراسم بریت میلا را هنگام صبح وقت شریعت با حضور حدأقل ده نفر (یک مینیان) برگزار کنند . ابتدا، پدر نوزاد در حالی که طفل را در دستانش نگاهداشته در حضور حاضرین با گفتن این براخا مراسم را شروع می کند . متبارک هستی تو ای خداوند خدای ما ، سلطان عالم که ما را با اوامرت تقدیس نمودی و به ما امر کردی ، که این کودک را در عهدی که با ابراهیم جد بزرگوار ما بسته ای وارد کنیم .
سپس نوزاد را بر روی زانوی « سنداق » قرار می دهند ، شخصی که میلا می کند (موهل) با خواندن این براخا، عمل ختنه را آغاز می کند .
متبارک هستی تو ای خداوند خدای ما، سلطان عالم که ما را با اوامرت تقدیس نمودی و به ما امر کردی که عمل ختنه را انجام دهیم
پس از ختنه کردن پدر نوزاد براخای (دعای) ” شیحانو ” را می خواند

متبارک باد نام تو ای خداوند خدای ما، سلطان عالم که ما را زنده نگاه داشتی و برپا نمودی تا به این زمان (موقعیت) برسیم
در پایان مراسم بریت میلا موهل یا پدر نوزاد، لیوان یائین را گرفته (آب انگور) و براخای یائین می گوید و چند قطره یائین را در دهان نوزاد می گذارند بعد روی گیاه (مورد) و دیگر گیاهان خوشبو ، براخا گفته می شود . قبل از اتمام مراسم ، برای کودک نام تعین می کنند، البته نامی را که قبلاً توسط پدر و مادر انتخاب شده . پس از نامگذاری در حضور حاضرین، موهل دعای “شیرلعملوت” را برای سلامتی نوزاد ، پدر و مادر نوزاد و دیگر حاضرین قرائت می کند . ناگفته نماند ، تعین نام به ویژه نام عبری برای اکثر یهودیان بسیار مهم و حائز اهمیت می باشد .
کبالیست ها بر این باورند انتخاب نام صحیح برای انسان (هر فرد یهودی) تاثیر بسیار زیادی در سرنوشت و آینده او خواهد داشت . از این رو سعی می کنند، نام شخصیت هایی را انتخاب کنند که در کتاب مقدس ، نام آنها به خوبی ذکر شده باشد .
از دیگر سنت هایی که در پایان مراسم بریت میلا انجام می گیرد ، ترتیب ضیافت ختنه سوران می باشد، که به « سعودت میصوا » یا ضیافت میصوا معرف است و آن نشانگر توفیق یافتن و به انجام رسانیدن فرمان خداوند می باشد .
ایرانیان یهودی رسم دارند ، در شبات (قبل از روز هشتم) پدر نوزاد به کنیسا می رود و براخای توراه می گوید . حاضرین با سرائیدن سرودهای مذهبی برای تولد نو رسیده، به درگاه خداوند شکر گذاری می کنند ، همچنین در بین جماعت حاضر در کنیسا نقل و شیرینی توزیع می کنند .
در کتاب مزامیر داوید ، بدین منظور چندین فصل به شیراهای بریت میلا (سروده های ختنه) اختصاص داده شده است که به چند تایی از آنان اشاره شده

• ای قوم امین متبارک باشید و این نو رسیده از طرف خداوند تبرک شود . با اقبال نیک ، فرزندی برای ما تولد شده ، امید است بزرگ شود و مانند باغ پر طراوت باشد . بلند شود و موفق گردد و از گزند محفوظ بماند . خداوند چنین اراده کند آمین
• ای خداوند حی و خالق مطلق ما ، به خاطر این پیمان ما را امر فرموده که عزیزان زریه مقدس ، او را از تباهی دور نگه دارد . زیرا پیمان او بر گوشت ما مهر زده شده است .
• خداوند تا ابد عهدش را بیاد ما خواهد آورد ، زیرا فرمانش برای هزاران نسل است . عهدی که با ابراهیم بست سوگندی که برای اسحق خورد و آنها را برای یعقوب به عنوان قانون استوار کرد و برای فرزندان ایسرائل شرط جاویدان است . سپاس به درگاه خداوند که احسان هایش ابدی هستند .
در فرهنگ لغات عبری، واژه ” بریت ” به معنای عهد و میثاق و ” میلا ” به معنی بریدن بیان شده . ضمن آنکه عمل ” بریت میلا ” را علمای یهود به معنی جدا نمودن خصائل زشت و منفی تعبیر نموده اند . و بر این باورند ، مادامیکه عمل ” بریت میلا ” بطور کامل انجام نشود . خواسته های غیر معقول و نامشروع و همچنین صفات خود خواهی در نهاد بشر باقی خواهد ماند .
به روایتی عمل “بریت میلا” باعث می شود ، انسان در تعالی بخشیدن “نشاما” پالایش و تزکیه نفس خود قوی تر عمل کند . از این رو سنت ختنه طی چهار مرحله انجام می شود و هر مرحله به طور نمادین ، نشانگر نحوه جدا نمودن زشتی ها از خوبی ها و رسیدن انسان به قدوسیت و تکامل می باشد .
مراحله بریت میلا

در مرحله اول : ابتدا « موهل » میله ای را به داخل سوراخی که در بالای کلاهک وجود دارد ، فرو می برد تا پوسته خارجی را از قسمت داخلی آلت نوزاد (تاج) جدا سازد . این مرحله را دو پوسته کردن یا “هفرادا” (Hafrad) می نامند .
در مرحله دوم : موهل تمام پوستی که به شکل کلاهک روی آلت نوزاد (تاج)را پوشانده می برد. این مرحله “میلا” (MILAH) نام دارد . (تکه بریده شده یا “اورلا” (ORLA) را بایستی در خاک و یا خاکستر دفن شود) بعد از انجام مرحله میلا، پدر نوزاد این دعا را می خواند
متبارک هستی تو ای خداوند خدای ما ، سلطان عالم که ما را با اوامرت تقدیس نمودی که فرزند خود را میلا کنیم

در مرحله سوم : پوسته نازک و باقی مانده که پایین و در امتداد قرار دارد و به تاج چسبیده است ، موهل ابتدا قدری آن را به بالا می کشد ، سپس جدا کرده و پاره می کند و به دو طرف می کشاند . این عمل را “پرییا” (PERIA) می نامند .
در مرحله چهارم : موهل توسط لوله ای شیشه ای که بر روی آلت نوزاد (تاج) قرار می دهد با عمل بازدم و یا به عبارتی مکش را انجام می دهد تا چند قطره خون از وریدها بیرون آید و رؤیت شود . این عمل را “متسیتسا” (METZITZA) می نامند .
علمای یهود ، انجام این مرحله “متسیتسا” را مطابق با تقدیم قربانی (گاو و گوسفند) به خانه خدا (بیت همیقداش) می دانند ، ضمن آنکه باور دارند، زخم ایجاد شده از بریت میلا ، زودتر شفا خواهد یافت .

نگرشی بر نکات مهم بریت میلا (ختنه):
• گاهی زمان بریت میلا مصادف می شود با شبات و یا دیگر مناسبت ها (موعدیم) باید در نظر داشت قوانین بریت میلا ارجحیت دارد بر قوانین شبات و موعدیم .
• اگر چه نباید در شبات و یا موعدیم مراسم میلا انجام شود ، ولی از آنجائیکه در توراه بر این امر که در روز هشتم بایستی انجام گیرد (البته در صورت مریض نبودن نوزاد) تأکید شده ، حتی اگر هشتمین روز مصادف با کیپور شود این امر انجام خواهد شد .
• اگر طفلی در روز جمعه ، در فاصله غروب آفتاب بدنیا آمد (بر طبق زمان شرعی) قبل از تاریکی و رؤیت ستارگان ، هشتمین روز مصادف خواهد شد با روز یکشنبه . اما اگر این اتفاق بعد از غروب آفتاب و با رؤیت ستارگان بود مسلماً در روز شبات بایستی بریت میلا انجام گیرد .
• اگر طفلی در ماه هشتم حاملگی تولد یافت ، در روز شبات بریت میلا (ختنه) نمی شود مگر اینکه موی سر و ناخن هایش روئیده باشند .
• اگر نوزادی از نظر جسمانی ضعیف و بیمار باشد و یا زودتر از موعد مقرر به دنیا آمده باشد و انجام بریت میلا (ختنه) باعث شود که جان نوزاد در خطر افتد می توان روز هشتم را به روز دیگری موکول کرد .
• ختنه ای که در روز هشتم انجام نشود (به تعوق افتاده باشد) را نمی توان در روز شبات و یا در موعدیم انجام داد.
• هر گاه روز هشتم که بریت میلا انجام می شود ، با تعنیت عمومی مصادف شود طبق هلاخا در کنیا هنگام شحریت عمل ختنه انجام می شود .
• اگر نوزادی میلا(ختنه) شده به دنیا می آید ، طبق هلاخا در حد چند قطره خون از همان قسمت آلت نوزاد (پوسته خارجی تاج) گرفته شود، ضمن آنکه احتیاجی به براخا گفتن ندارد و لزومی ندارد که در روز هشتم این امر انجام گیرد
این عمل را “هطافت دم هیریت “به معنی ریختن خون عهد می باشد .
• طفلی که قبل از روز هشتم فوت کند ، هنگام دفن او را ختنه می کنند . تکه بریده شده را همراه با جنازه دفن می نمایند براخا گفته نمی شود. ولی قبل از انجام دفن می بایستی برای نوزاد فوت شده اسم تعین شود .
• اگر فردی به مسلک یهودیت ملحق شود، واجب است که ختنه شود .
• سه میثاق تقدیس یافته که میان خداوند و بنه ایسرائل منعقد شده است و آن عبارتند از : 1- بریت میلا 2- شبات 3- تفلین
• در کتاب مقدس توراه ، راجع بریت میلا در چند فصل (پاراشا) اشاره شده و آن عبارتند از : 1- لخ لخا 2- ویشلخ

منابع مورد استفاده :
باورهای اسطوره ای : یوسف ستاره شناس