موسی آزادگان

موسی آزادگان در سال 1311 خورشیدی (1932 میلادی) در یک خانواده مذهبی در شهر یزد چشم به جهان گشود . او فرزند سوم ملایوسف یزدی اورشرگا (نسل پنجم هاراو اورشرگا) از روحانیون عالی مقام یهودی در ایران و متصدی دفترخانه ازدواج و طلاق شماره 38 و نیز همچنین در مقام شوحد کشتارگاه تهران بود .
موسی آزادگان تحصیلات ابتدائی را در مدرسه آلیانس آغاز نمود و پس از مهاجرت خانواده اش به تهران (در 9 سالگی) تحصیلات را تا سطح پنجم متوسط در دبیرستانهای اتحاد و گنج دانش به پایان برد ، سپس در ادامه آن از دبیرستان دارالفنون موفق به اخذ دیپلم ادبی گردید . ضمن آنکه در دوران دانشجویی از سال 1332 تا سال 1344 خورشیدی در مدرسه آلیانس (اتحاد) به عنوان معلم ریاضی ، زبان فرانسه و علوم اجتماعی (بیش از ده سال) تدریس می نمود .
موسی آزادگان تحصیلات عالیه را در دانشکده حقوق دانشگاه تهران آغاز نمود و در سال 1336 خورشیدی موفق به اخذ مدرک لیسانس حقوق قضائی گردید سپس در سال 1344 موفق به اخذ فوق لیسانس علوم اداری و مدیریت بازرگانی گردید . او در سال 1350 خورشیدی در استخدام بانک مرکزی تهران قرار گرفت و به مدت 23 سال فعالیت بانکی با حسن نیت و به جهت دارا بودن و ارائه کاردانی و شایستگی ، ریاست ارزی بانک مرکزی به وی واگذار گردید . او در فاصله سالهای 1351 تا 1353 از سوی بانک مرکزی به کشور فرانسه اعزام گردید . او موفق به اخذ درجه دکترا در رشته اقتصاد دولتی از دانشگاه سوربن پاریس گردید . و بلافاصله جهت ادامه وظایف و تعهدات خود در بانک مرکز به وطن مراجعه نمود .
در زمستان 1356 خورشیدی ملایوسف یزدی (اورشرگا) پدر موسی آزادگان چشم از جهان فروبست . از این رو مسئولیت (مدیریت) دفترخانه ازدواج شماره 38 را وی عهده دار گردید و تا زمان خروج از ایران عهده دار این مقام بود . موسی آزادگان همچنین به عنوان مترجم زبان فرانسه و مفسر سیاسی در روزنامه رستاخیز با نام مستعار « سروش » مدت ها مقالاتی را ارائه می نمود .
موسی آزادگان در سال 1335 خورشیدی با همسرش ” ساراه ” از خانواده ” ابوهی ” پیوند زناشوئی بست ، ماحصل این ازدواج سه فرزند دختر و یک پسر می باشد .
پس از شکل گیری انقلاب اسلامی در ایران و بازداشت تنی چند از سران سرمایه دار کلیمی و سپس اعدام حاج حبیب القانیان رئیس هیئت مدیره انجمن کلیمیان در سال 1358 خورشیدی ، جوی نا امن و خوف انگیزی جامعه کلیمیان ایران را فرا گرفت . دیر نپائید بعضی دیگر از اعضاء هیئت مدیره انجمن و حتی دیگر سازمان های اجتماعی و فرهنگی یهودیان از مقام خود کناره گیری نمودند و بسیاری از آن نهاد ها به حالت نیمه تعطیل درآمدند ، نیز جمع کثیری از مسئولین جامعه در حال ترک وطن قرار داشتن .
با وجود آنکه موج یأس و ناامیدی جامعه را فرا گرفته بود و انجمن کلیمیان هم تقریباً منحل شده بود ، همزمان اعضاء و شورای کنیساها کوشیدند انتخابات جدیدی برگزار کنند و افراد شایسته ای را انتخاب و جایگزین کنند از این رو در اولین اقدام یک لیست سیزده نفره را برای عضویت هیئت مدیره و پنج نفر را برای اعضاء هیئت نظارت بر انجمن را تنظیم نمودند ، در همین راستای از طرف سایر نهادهای کلیمی ، از جمله جامعه فارغ التحصیلان یهودی ایران ، سازمان دانشجویان و نیز جامعه روشنفکران (بعضی از اعضاء آن گرایش چپ داشتند) لیست های کاندیداهایی را تنظیم و ارائه نمودند .
در سال 1358 خورشیدی انتخابات انجمن کلیمیان انجام گرفت و پس از تشکیل هیئت مدیره ، در اولین جلسه اعضاء هیئت مدیره دکتر یعقوب آئینه چی به عنوان رئیس ، مهندس منوچهر کوهن نایب رئیس و دکتر موسی آزادگان به عنوان خزانه دار انتخاب شدند . اما دکتر یعقوب آئینه چی قبول مسئولیت نکرد ، لذا سمت ریاست انجمن به نایب رئیس انجمن مهندس منوچهر کوهن پیشنهاد شد که ایشان هم به دلایلی این سمت را رد کرد . به ناچار انتخابات هیئت رئیسه مجدداً تجدید گردید و دکتر موسی آزادگان به ریاست انجمن انتخاب گردید .
با شروع کار هیئت مدیره انجمن ، موسی آزادگان تحت شرایطی قبول مسئولیت نمود . او از همان آغاز کار با چالش ها و مشکلات متفاوت فراوانی روبرو گردید . فشار مشکل مالی انجمن ، مسئله ممنوعیت خروج کلیمیان از ایران (مشکل پاسپورت) ، مشکل مدیریت مدارس کلیمیان که دولت مدیران اجباری را برای اداره نمودن مدارس انتخاب می کرد ، اغلب این افراد فاقد صلاحیت و تجربه در این امر (مدیریت) بودند . متعاقباً لغو تعطیلات شبات در مدارس یهودی ، مشکل مصادره هنرسرای عالی و هنرستان ارت ( ORT ) و دیگر مسائل مربوط به املاک انجمن کلیمیان ، نیز مواجه شدن با مشکل کمبود مصا و بسیاری دیگر از مشکلات پیش بینی نشده در ارتباط با یهودیان ایران که در آن دوران تجربه ای تلخ و راهی بس دشوار و پرفراز و نشیبی را برای موسی آزادگان و دیگر اعضاء هیئت مدیره انجمن کلیمیان رقم زده بود .
دکتر موسی آزادگان پس از تصدی ریاست انجمن ، بواسطه قبول مسئولیت ها در انجمن ، به ناچار از قبول مسئولیت های جدید و ارتقاء مقام در بانک مرکزی خودداری نمود . و ترجیح داد بیشتر وقت خود را تا پایان دوران خدمت در انجمن ، صرف حل و فصل مشکلات جامعه کند .
از خدمات مهم دوران ریاست دکتر آزادگان ، نصب و راه اندازی دستگاه مدرن و اتوماتیک پخت مصا با ظرفیت تولید بالا در محل سرای سالمندان بود که باعث گردید با تولید و توزیع مصا با کیفیت خوب ، کمبود مصا در ایام پسح که همه ساله جامعه کلیمیان با آن مواجه بودند برطرف گردد . نیز همچنین با همت او و دیگر اعضاء هیئت مدیره انجمن کلیمیان امکان تجدید چاپ فرهنگ عبری – فارسی سلیمان حیبم فراهم گردید .
بعد از چاپ و گذشت مدت کوتاهی زمینه ای فراهم شد ، که فرهنگ لغات فارسی – عبری حیبم که ویراستاری آن به خاطر مهاجرت محققان آن ناتمام مانده بود ، مجدداً با تشکل گروهی دیگر از اندیشمندان جامعه ، ویرایش آخرین یادگار بجا مانده از سلیمان حیبم را دنبال کنند . نیز در اوایل سال 1359 خورشیدی از طرف انجمن کلیمیان نامه ای جهت تأمین امنیت کلیمیان ایران به دفتر رهبری ارسال گردید .
از دیگر مسائل بغرنجی که انجمن کلیمیان در زمان تصدی موسی آزادگان با آن مواجه شد (طی سالهای 1358 تا 1362 خورشیدی) محکومین به اعدام تعدادی از شهروندان کلیمی توسط دادگاههای انقلاب اسلامی بود . با تمام تلاش هایی که توسط انجمن کلیمیان انجام گرفت ، نتوانستند آنها را از جوخه اعدام نجات دهند و در این امر انجمن ناکام ماند . با این وجود اگر چه در بعضی از مسائل موسی آزادگان توفیقی بدست نیاورد ، ولی انجمن کلیمیان همواره در هر شرایطی (سخت و بغرنج) با همکاری دیگر اعضاء هیئت مدیره به وظایف اجتماعی و فرهنگی خود نسبتا کامل عمل نموده است .
دکتر موسی آزادگان پس از چهار سال تلاش به خدمت خود در انجمن پایان داد و مجدداً در بانک مرکزی با حفظ سمت (رئیس خدمات امور ارزی) شغل خود را دنبال نمود . او کار خود را در انجمن کلیمیان در یکی از حساس ترین دوران آغاز کرد که انقلاب جمهوری اسلامی به وقوع پیوسته بود ، همزمان با آغاز کار انجمن جنگ تحمیلی به ایران با عراق شروع شده بود . مشکلات فزاینده ، بحران های متفاوت ، بی ثباتی ، ناامنی و نگرانی های اقلیت کلیمی از آینده ای نه چندان روشن و بسیاری از معضلات دیگر که باعث بروز تنش و آشفتگی در جامعه گردید بود . متعاقباً فشارهایی بود که بر دوش دکتر آزادگان و دیگر اعضاء هیئت مدیره انجمن کلیمیان سنگینی می نمود .
موسی آزادگان در سال 1988 میلادی از سمت خود در بانک مرکزی استعفا نمود و پس از مدت کوتاهی زادگاهش را بسوی خارج از کشور ترک گفت و در شهر خولون مستقر گردید . پس از سر و سامان گرفتن ، در بانک لئومی به عنوان کارمند ساده استخدام گردید . اما بجهت بیماری و کسالت جسمی ، پس از شش سال از کار خود کنار گیری نمود . موسی آزادگان در حال حاضر دوران بازنشستگی خود را طی می کند .

از سمت راست :دکتر موسی آزادگان ، دکتر موسی برال نماینده کلیمیان
در شانزدهمین دوره مجلس شورای ملیو سلیمان برال، کنیسای پل چوبی
سال 1346