رفائیل حئیم معروف به آقاجان در سال 1280 خورشیدی (1901 میلادی) در خانواده ای مذهبی در شهر کاشان چشم به جهان گشود . او فرزند ” آقا الیاهو بن میتا ” از تجار خوش نام کاشان که با شهرهای غرب ایران (سنندج و کرمانشاه) داد و ستد داشت و مرحومه ” صبیا ” بت ملا شموئیل بود .
آقا جان از کودکی عشق و استعداد فراوانی به آموختن شریعت و زبان عبری داشت ، از این رو تحصیلات عبری را در مکتب “ملا یحزقل نمردی” آغاز نمود ، سپس دوران ابتدائی را در مدرسه آقایقوتیئل (آلیانس) به پایان رسانید. دیری نپائید با همیاری پدرش به کسب و کار آزاد روی آورد و مسئولیت داد و ستد با تهران را به عهده گرفت و در مدت کوتاهی به واسطه شایستگی در امر تجارت ، موفق گردید در بین بازاریان از اعتباری خاص برخوردار شود ، نیز همچنین به موازات کارهای تجارت در کارهای عام المنفعه با همکاری حاج الیاهو و آقا آشر اسمعیلیان در جامعه کلیمیان نقشی فعال از خود به نمایش گذاشت . او در پانزده سالگی مسئولیت امور مالی انجمن کلیمیان کاشان را به عهده گرفت و نیز به جهت داشتن آگاهی فقی و شرعیات یهود ، یکی از مطلعین واجد شرایط و کم نظیر امور دینی و مورد توجه علمای وقت کاشان بود .
آقاجان ابریشمی در سال 1303 خورشیدی با دختر دائی خود “ایران” از خانواده اسمعیلیان پیوند زناشوئی بست . حاصل این ازدواج سه فرزند (دو پسر و یک دختر) می باشد .
آقاجان ابریشمی در سال 1325 خورشیدی پس از فرو کشیدن جنگ جهانی دوم به جهت ایجاد بستری بهتر در امر تجارت به همراه خانواده خود به تهران کوچ نمود و با جدیت بیشتر و هدفمندتر به امور تجارت و خرید و فروش املاک پرداخت ، ضمن آنکه در راستای آن در به ثمر رسانیدن کارهای اجتماعی و خیریه غافل نبود . او یکی از شخصیت های متعمد و متعهد در جامعه بشمار می رفت و با رسالتی که از مربی خود ، آقایقوتیئل در مدرسه آلیانس کاشان آموخته بود ، در هر فرصتی با عشق پرشوری به حل و فصل مشکلات خانوادگی و نیز بین تجار می پرداخت . او به یهودیت ، به تاریخ و فرهنگ آن اهمیت می داد و همواره حفظ فرایض مذهبی و توسعه و احیاء یک جامعه پیشرفته را در سر لوح فعالیت های اجتماعی خودش قرار داده بود .
نیز همچنین جهت نیل به این اهداف از بذل هیچ کمکی دریغ نمی نمود . از این رو در دهه 1340 خورشیدی با همکاری تنی چند از دوستان نزدیک و خیراندیش ، انجمنی را با نام “صدق” تاسیس نمود و رسماً به فعالیت های عام المنفعه پرداخت و در اولین اقدام محلی را برای اجتماع کلیمیان ساکن شمال تهران نواحی بلوار کشاورز ( بلوار الیزابت ) برای اجرای مراسم تفیلا و دیگر مناسبت های مذهبی اجاره نمود .
دیری نپائید با فزونی جمعیت کلیمیان در این نواحی و نیاز به یک مدرسه و نیز همچنین کنیسای بزرگتر که جوابگو جامعه باشد . تصمیم به توسعه این مرکز با ایجاد یک مجتمع فرهنگی برآمد . بدین منظور در سال 1342 خورشیدی (1963 میلادی) زمینی را در ضلع شمالی بلوار الیزابت منشعب از خیابان کاخ شمالی (فلسطین شمالی) خریداری نمود . یک ساختمان در سه طبقه مشتمل بر یک کنیسا با گنجایش بیش از پانصد نفر و یک مدرسه ابتدائی مختلط ایجاد نمود . (در سال 1344 خورشیدی به مرحله بهره برداری رسید) البته در آغاز ، مدرسه با سه کلاس (اول ، دوم و سوم) ابتدائی گشوده شد . دیری نپائید کلاس های دوره ابتدائی به شش کلاس و نیز دوره راهنمایی و دوره متوسطه هم اضافه گردید . نیز همچنین بعدها یک میقوه برای خانم ها (میقوه روزا) و یک میقوه برای آقایان گشوده شد و به جهت فزونی و متمرکز شدن جمعیت بیشتری از کلیمیان در آن منطقه ،دو کنیسا دیگر و یک سالن پذیرائی برای برگزاری مناسبت مذهبی در این مجتمع ایجاد گردید . نیز از طرف انجمن کلیمیان تهران برای توسعه بیشتر واحدهای آموزشی مدرسه ابریشمی ، ساختمان نورمند که در ضلع شرقی خیابان کاخ شمالی (فلسطین شمالی) و مشرف به مجتمع فرهنگی آقاجان ابریشمی بود اضافه گردید .
پس از انقلاب اسلامی نام مدرسه ابریشمی به نام مجتمع آموزشی “حضرت موسی ابن عمران ” تغییر یافت ، ضمن آنکه در اکثر شب ها در سالن کنیسای ابریشمی کلاسهای تعلیمات دینی (تلمود توراه) و آموزش زبان عبری برای بزرگسالان و نیز برای خردسالان تشکیل یافته است . نیز همچنین همه ساله با آغاز سال تحصیلی ، کلاس های فوق العاده تعلیمات دینی و عبری در روزهای جمعه در مقاطع ابتدائی و متوسطه برای آن دسته از دانش آموزان شاغل به تحصیل در مدارس غیر یهودی تشکیل گردید .
پس از گشایش مجتمع فرهنگی آقاجان ابریشمی در شهریور 1344 خورشیدی از طرف موسسین آن شورای مشتمل بر دیگر افراد خیرخواه به عنوان هیئت مدیره دوره اول کنیسا و مدرسه آقاجان ابریشمی تشکیل گردید که عبارت بودند از آقایان آقاجان ابریشمی ، دکتر ناصر اختر زاد ، داود بروخیم ، بنیامین شبانی ، مهدی موسی زاده ، حبیب الله لاوی ، عبدالله نتن الی و موسی نصیر .
دیری نپائید با درخواست آقاجان ابریشمی و موافقت هیئت مدیره ، وی اقدام به انتقال ساختمان مجتمع فرهنگی آقاجان ابریشمی به انجمن کلیمیان نمود تا وقف جامعه کلیمیان گردد .
آقا جان ابریشمی به سه زبان فارسی ،فرانسه و عبری آشنائی کامل داشت . او یکی از محدود شخصیت ها خیراندیش و دانشمند جامعه بود که توانست با بجا گذاشتن یک پایگاه فرهنگی و مذهبی نام خود را در ردیف چهره های ماندگار جامعه کلیمی ثبت کند . نا گفته نماند او بیشتر عمر خود را در پی دستگیری و کمک به دردمندان جامعه سپری نمود . بویژه در سالهای آخر اقامت خود در تهران تمام اوقات خودش را صرف توسعه این مجتمع فرهنگی و سایر امور خیریه نمود .
آقاجان ابریشمی در سال 1979 میلادی تن به مهاجرت ناخواسته داد و به آمریکا مهاجرت نمود و نزد فرزندانش در لس آنجلس سکونت نمود. او با وجود انکه دوران بازنشستگی خود را طی می نمود . اما کماکان مایل به همیاری در انجام کارهای خیر بود ، ضمن آنکه همواره از اوضاع و احوال مدرسه و کنیسای ابریشمی با خبر بود .نیز همچنین فرزندانش در لس آنجلس راه او را دنبال نمودند . ( الیاس ابریشمی یکی از اعضای هیئت مدیره کنیسای ساینای و عنایت ابریشمی یکی از بنیان گذاران کنیسای نصحح می باشد .
آقاجان ابریشمی در آگوست 1988 میلادی برابر با بیستم ماه آو 5748 عبری در بستر بیماری جان به جان آفرین تسلیم نمود و به دیار باقی شتافت .
با گذشت بیش از نیم قرن مدرسه و کنیسای آقاجان ابریشمی ، یکی از بزرگترین مجتمع های فرهنگی و دینی یهودیان تهران به شمار می رود . کیفیت آموزشی مدرسه ابریشمی (حضرت موسی ابن عمران) همیشه در حد مطلوب بود و بارها توانسته از نظر درصد قبولی در امتحانات نهائی ناحیه ، رتبه اول را به خود اختصاص دهد .
مطلب مرتبط:
کنیسای ابریشمی
آقاجان ابریشمی بنیانگذار مدرسه و کنیسای ابریشمی در کنار سیلمان سنه ای موسس حمام کشوریه تهران 1340 خورشیدی
خانواده آقاجان ابریشمی تهران 1334 خورشیدی