سال عکسبرداری:2007

با استناد بر کتب مقدس و سنت‌های شفاهی متداول در میان یهودیان به‌ویژه وجود مقابر انبیا در گوشه و کنار ایران زمین همانند آرامگاه دانیال در شوش، استر مردخای در همدان، سارا بت‌ آشر در اصفهان، حبقوق در تویسرکان و بسیاری دیگر از آثار تاریخی و فرهنگی کهن به جا مانده، نشان از قدمت سکونت یهودیان از بیش از 2700 سال در سرزمین ایران دارد.
یهودیان پس از ویرانی معبد سلیمان (بیت‌همیقداش اول) توسط بخت‌النصر فرمانروای بابل به مناطق تحت سلطه خویش، در جنوب عراق و ایران فعلی به اسارت برده شدند.
پس از پیروزی کوروش و آزادی اسرا، یهویان مجاز شدند یا به زادگاه خویش اورشلیم برگردند و یا بمانند و یا اینکه به هر جا که مایل هستند کوچ نمایند.
اسباطی ترجیح دادند برای آبادی بیت‌همیقداش که آن زمان در سیطره هخامنشیان قرار گرفته بود، بازگردند، اسباطی هم ماندگار شدند و اسباطی دیگر وارد پارس، ایران فعلی شدند.
بنابر شواهد موجود و بررسی‌های تاریخی، پیشینه حضور یهودیان به عنوان اولین ساکنان منطقه گیلیارد واقع در دماوند، نیز به دوران اسارت و تبعید (گالوت) اجباری آنان باز می‌گردد و آن مقارن است با سال 3368 عبری.
قبرستان گیلیارد یا گیلارد (جیلارد) در مجاورت جاده گیلاوند منتهی به دماوند بر روی ارتفاعات آن، تپه‌ای واقع در شمال غربی، روستای گیلارد، به وسعت 137500 متر مربع، در موقعیت طول جغرافیایی 52 درجه و عرض جغرافیایی 35 درجه، در ارتفاع 1982 متری از سطح دریا قرار گرفته است.
از دوران گذشته، یهودیان برای نامیدن این شهر از واژه گیلعاد استفاده می‌بردند. البته گیلعاد نام شهری است در شمال اسرائیل. به روایتی اولین مهاجرین یهودی به این منطقه (دماوند) از اهالی گیلعاد بوده‌اند.
گیلعاد
واژه گیلعاد در فرهنگ عبری به معنای ستون جاویدان یا ستون یادبود در نظر گرفته شده است.
همچنین نام سرزمینی است در بخش شرقی ایسرائیل که در حال حاضر بخشی از آن جزو خاک اُردن محسوب می شود. این شهر در شرق رودخانه اُردن قرار دارد و از دریاچه تبریه در شمال تا بحرالمیت تا مرکز گسترش یافته و بخشی از توابع اربید، دومین شهر بزرگ اُردن (بعد از عمان) را تشکیل می دهد. ضمن آنکه این منطقه کاملاً کشاورزی به شمار می رود.
گیلعاد در جنوب دامنه کوه گیلعاد قرار گرفته و اعراب واژه جیلعاد را بکار می برند، که به معنای سخره سخت و محکم در نظر گرفته شده است، که یقیناً می تواند نشانگر ماهیت کوهستابی بودن این منطقه باشد.
در کتاب مقدس توراه درباره شخص گیلعاد (نسل چهارم حضرت یوسف) و قبیله گیلعادی در چندین آیه اشاره شده است.
سفر بمیدبار، پاراشای مسعی فصل سی و سوم
سران پدری قبیله فرزندان گیلعاد، پسر ماخیر، پسر منشه از قبیله های فرزندان یوسف و روسای آنان یعنی سران فرزندان ایسرائیل به حضور موسی مشرف شده صحبت کردند.
سفر بمیدبار، پاراشای پتیحاس فصل بیست و ششم
پسران منشه از ماخیر قبیله ماخیری و ماخیر گیلعاد را بدنیا آورد. از گیلعاد قبیله گیلعادی.
قبرستان گیلیارد متشکل از دو بخش قدیمی و نسبتا جدید می‌باشد، بخش قدیمی در جنوب شرقی و در امتداد آن بخش جدید در شمال قرار گرفته است.
قدیمی‌ترین سنگ قبر در بخش جدید متعلق است به تاریخ 1304 خورشیدی. کلیه قبوراهای موجود، با جهت شرقی‌غربی، اغلب سنگ‌های موجود یکپارچه در اشکال هندسی مکعب، مکعب‌مسطتیل و برخی در اثر فرسایش به مرور شکل هندس خود را از دست داده‌اند و به صورت نیمه استوانه درآمده‌اند و عموما از جنس گرافیت می‌باشد. بیشترین سنگ‌ها از یک قطعه افقی و برخی از دو قطعه عمود بر هم می‌باشند.
بر روی اکثر سنگ قبرها، در حاشیه بالا عبارتی به خط عبری و در پایین آن تصاویر از هفت شاخه منورا و یا ستاره ماغن‌داوید نقش بسته است، نام و نام پدر همراه با شهرت متوفی و زمان فوت او به خط عبری و فارسی حک شده است. برخی از سنگ‌ها با نقوش گل در حاشیه نوشته‌ها تزئین شده و بحضی فاقد هر نوع تزئینی می‌باشد.
ابعاد سنگ‌ها حداکثر به طول 2 متر تا 75 سانتیمتر متغیر بوده است.
یقینا کثرت قبور موجود در گورستان گیلارد نشان از آن دارد که در این منطقه شهروندان یهودی از گذشته‌های دور سکونت داشته و حتی جمعیت کثیر و قابل‌ملاحظه‌ای را تشکیل داده بودند.
بدون نردید با وابستگی های فرهنگی و تاریخی خویش، در این منطقه نقش موثری را در ارتقاء یک تمدن بهینه ایفا نموده‌اند. اما امروز تعداد بسیار قلیلی از یهودیان در دماوند سکنا دارند و یا در رفت و آمد هستند، تا چندی پیش هرزگاهی بنابر وصیت شخص متوفی، جسدش از تهران به گیلیارد منتقل می‌شد و در این گورستان به خاک سپرده می‌شد. آنچه که مشخص است گورستان گیلیارد در حال حاضر وضعیت مناسبی ندارد.
به جهت ممنوعیت استفاده از گورستان، بلااستفاده بودن، نیز عدم رسیدگی و فزونی یافتن ناهنجاری‌ها به شکل یک گورستان قدیمی و متروکه درآمده.
سنگ‌قبرها شکسته و پراکنده شده‌اند، در بخش جنوب شرقی و شرق گورستان گیلیارد محل انباشت زباله، خاک و خاشاک و نخاله‌های ساختمانی می‌باشد، نیز زمین‌های کشاورزی اطراف به مرور خریداری می‌شوند و با ایجاد ساختمان ها، این منطقه در آینده نه چندان دور به شبکه شهری می پیوندد. در نظر است برای حفاظ از این میراث تاریخی، دیواری بر دور گورستان گیلیارد کشیده شود.

ببیند چند سند تاریخی در مورد انجمن و کنیسای دماوند و گیلیارد

تصویر ماهواره ای از قبرستان گیلیارد

در وسط این گورستان هنوز بقایای چهار ستون یک مقبره مسقف باقی است که شکل گهواره دارد اما نام و هویت آن شخص که زیر سقف این مقبره به خاک سپرده شده معلوم نیست.
آخرین یهودی که دراین ‘گورستان به خاک سپرده شده تاریخ سنگ قبرش 1378 خورشیدی است.

نخستین روایت تاریخی از حضور قوم یهود در عرصه جغرافیایی ایران زمین به سال‌های 741 تا 749 یا 732 پیش از میلاد باز می‌گردد که بروایتی حدود 60.000 اسیر از قوم بنی‌اسرائیل که در حمله پادشاه آشور به اسارت درآمده بودند به گیلعاد (جلعاد) دماوند کوچانده شدند.
شواهد باستان‌شناختی که در گیلیارد دماوند به چشم می‌خورد و گورستان قدیمی آن تاییدی مجدد بر تاریخ حضور قوم یهود در ایران پیش از شکل‌گیری نخستین امپراطوری جهانی، امپراطوری هخامنشی است.

بسیاری از سنگ قبرهای این گورستان شکسته یا از جا کنده و پراکنده شده اند ، یقینا برخی از آنها به غارت رفته اند تا به خارج کشورمنتقل شوند تا از فروش آن بعنوان یک اثر تاریخی برای آدم های طعماع سودی حاصل شود.

براساس کتاب اصل و نسب و دین‌های ایرانیان باستان ، پس از تقریباً دویست سال از اسارت یهودیان توسط پادشاهان آشور و بابِل، کوروش کبیر اعلامیه آزادی یهودیان را صادر کرد و به آنها همه گونه مساعدت سیاسی و مالی نمود و آنان را برای آبادانی اورشلیم و بیت‌المقدس به سرزمین مقدس فرستاد. عده‌ای از یهودیان ایران، اصلاً از آن اعلامیه آگاهی حاصل نکردند و برخی هم که مطلع شدند به واسطه ریشه‌ای که در این آب و خاک دوانده و صاحب آب و گِل و احشام شده بودند از ایران بیرون نرفتند و بعدها به تدریج به نواحی دیگر ایران رفته و در آن شهرها ساکن شدند. اکنون دهکده بزرگی در نزدیکی دماوند واقع است که گیلیارد نام دارد و تپه‌های آن، قبرستان دو هزار و پانصد ساله‌ی یهودیان است.

حتی امروز یهودیان تهران هم علاقمندند که پس از مرگ نیز قبرشان محفوظ و دستنخورده بماند و وصیت میکنند که جنازه شان را به تپه های گیلیارد منتقل کنند و در آن جا به خاک بسپارند تا از دستبرد دگرگونی روزگار محفوظ و برکنار بمانند .

گویا تا هشتاد سال پیش حداقل 500 شهروند یهودی در منطقه گیلیارد زندگی می کرده اند ، آنها چهار کنیسا و یک حمام عمومی (اختصاصی) داشته اند. نیز همچنین تا قبل از انقلاب باغ های گیلیارد (واقع در شهر دماوند) یلاق و تفریگاه بسیاری از کلیمیان تهرانی بود

شکل اکثر سنگ قبرها مکعب و یا مستطیل می باشند ، برخی از سنگ ها در طی زمان سائیده شده اند و کناره های آن بصورت منحنی در آمده اند . روی اکثر سنگ قبرها که در میان آنها سنگ قبرهائی با قدمت 800 ساله یافت می شود، عباراتی به خط عبری نوشته شده و حجاری هائی دارند از قبیل شمعدان مقدس یهودیان با هفت شاخه (منورا) و یا ستاره داود (ماغن داوید) . در بعضی از حجاری های روی سنگ قبرها تصاویر ابزار آلاتی حک شده که نشانگر شغل آن مرحوم در هنگام حیات بوده ، مانند تصویر یک قیچی ، یک ساطور ، یک چاقوی قصابی و…..

سال عکسبرداری:2007

Year of photography: 2007

سال عکسبرداری:2007

Year of photography: 2007

سال عکسبرداری:2007

زیارتگاه گیلیارد دماوند 2014 میلادی

زیارتگاه گیلیارد بهار 2017

به همت و پیگیری های مجدانه اقای هارون یشایایی وهمکاری انجمن کلیمیان تهران (کمیته املاک) و نهاد های ذی ربط دولت جمهوری اسلامی بویژه معاونت رییس جمهور در سازمان میراث فرهنگی سرکار خانم زهرا احمدی پور و اقای محمد طالبیان و نیز جناب اقای دکتر نظری،،،برای حفظ و ماندگاری و صیانت از تخریب و تعرض این اثر جاودان و اولین سکونت گاه یهودیان در ایران ، آرامگاه تاریخی گیلیارد دماوند در سازمان میراث فرهنگی
به ثبت ملی رسید

زیارتگاه گیلیارد بهار 2017

سازمان میراث فرهنگی ایران در راستای حفظ آثار ملی در بیست و یکم اسفند ماه 1395 خورشیدی آرامگاه تاریخی گیلیارد – دماوند ، از ارزشمندترین آثار تاریخی و فرهنگی کلیمیان ایران را در فهرست آثار ملی با شماره اثر:31691 به ثبت رسانید