کیپور

رسم است که در شب کیپور، در کنیسا پیش از آغاز مراسم، شالیح‌صیپور از تمام جمعیت حاضر در کنیسا تقاضا می‌کند که همه با قلبی پاک، یکدیگر را مورد عفو و بخشش قرار دهند و از خطاها و اشتباهات هم درگذرند.
علمای یهود بر این باورند، اگر شخصی نسبت به همنوع خود خطایی نموده و باعث شکل‌گیری کدورت و یا سوء‌تفاهمی شده باشد، تنها اجرای مراسم کیپور و خواندن تفیلا قادر به پاک کردن چنین خطاهایی نخواهد بود.
به استناد کتاب مقدس توراه (سفر لاویان فصل 16 آیه‌های 29 تا آخر 34) یوم کیپور یکی از اعیاد مقدس یهود به نام روز توبه، روزه و کفاره آمده است.
یوم کیپور در روز دهم ماه تیشری واقع شده و یهودیان موظفند که یکی از مهمترین تعنیت‌ها یا روزه را در جمع کنیسا، همراه با دعا و استغاثه برگزار کنند.
این روز که از عصر روز نهم تیشری قبل از غروب آفتاب، تا فردای شب روز بعد به طول می‌انجامد، از خوردن و آشامیدن پرهیز می‌کنیم و با حضور در کنیساها و خواندن تفیلا، بتوانیم از این طریق تمام افکار خود را به حدای یکتا معطوف داریم، ضمن آنکه خود را از هر قید و بند جهان مادی، اعمالی که صرفا جنبه تامین نیازهای جسمی هست رهایی بخشیم و با عالم روحانی بپیوندیم، و با قلبی آکنده از مهر الهی و تزکیه نفس و روح، با تشووا و توبه در مهمانی حق شرکت نماییم.
به عبارتی روز کیپور روزی است که روح آزاد از بندهای مادی خود به حد اعلای کمال خود در خدمت حداوند خواهد رسید.
یهودیان بر این باورند سرنوشت یک‌سال هر فردی، در فاصله ده روز توبه از روز روش‌هشانا تا کیپور با نام ימים נוראים که به روزهای بیم و هراس معروف است، به صورت معلق خواهد بود، و در روز کیپور است که سرنوشت یک‌سال بعد آنان رقم خواهد خورد.
طی این ده روز با رجوع به وجدان مذهبی خود، گناهان و اعمال بدی را که مرتکب شده‌ایم را یادآوری می‌شویم و با خواندن تفیلایی به نام אבינו מלכנו ندامت و پشیمانی خود را به قادر مطلق نشان می‌دهیم.
در دوران آبادی بیت‌همیقداش مراسم ویژه‌ی کیپور با حضور کهن‌گادول انجام می‌گرفت. وی ضمن تقدیم قربانی‌ها، جهت کفاره گناهان به حضور حداوند، گیاهان خوشبو را بخور می‌کرد، اعترافنامه قرائت می‌نمود، سپس به جایگاه مقدس بیت‌همیقداش (قدس‌القداس) وارد می‌شود و مراسم را با شکوهی خاص انجام می‌داد.
در سفر وییقرا فصل شانزدهم آیه 30 اشاره شده برای شما قانون ابدی باشد که در دهم ماه هفتم، جان‌های‌تان را رنج دهید (تعنیت بگیرید) و هیچ کاری انجام ندهید، زیرا که در این روز، کفاره برای تطهیر شما انجام خواهد شد و از جمیع گناهان خود به حضور حداوند ظاهر خواهید شد.
قوانین و مقررات روز کیپور از دوران معبد دوم اساسا تغییر نکرده‌اند و از همان دوران انجام این مراسم، نشانگر اهمیت و حد اعلای بودن آن بوده و همین امر باعث گردید یوم کیپور به صورت بزرگترین آیین مذهبی و مهمترین روز سال، برای یهودیان به شمار آیند.
اگرچه در کتاب مقدس، در مورد نحوه رنجاندن جان، هیچ شیوه خاصی ارائه نشده است ولی به باور انبیاء و با مندرجات موجود در دیگر کتب مقدس، روزه گرفتن را یکی از مهمترین شیوه‌های رنجاندن جان به شمار می‌آورند.
علمای یهود بر این باورند، رنجاندن جان از پنج طریق امکان‌پذیر است.
1. روزه گرفتن و احتراز از خوردن و نوشیدن
2. منع هرگونه شستشوی غیر ضروری و استحمام (به منظور لذت و تفنن)
3. تدهین با روغن (آرایش و استفاده از کرم و عطریات)
4. نپوشیدن کفش چرمین
5. احتراز از مقاربت
ولی آنچه که محسوس است احتراز از خوردن و نوشیدن بیش از همه اهمیت یافته است، ضمن آنکه باید به این نکته توجه داشت، درصورتی‌که رنجاندن جان برای سلامتی فرد در انجام تعنیت و فرایض در کیپور مخاطره‌انگیر باشد، فرد مریض مجبور به رعایت آن نمی‌باشد و توصیه شده که افراد در این روز برای آمادگی تعنیت کیپور به حدکافی از خوراکی‌ها استفاده کنند.
ناگفته نماند روز کیپور به هیچ‌وجه یک روز سوگواری نیست، بلکه یک عید مقدس می‌باشد و به احترام این روز، می‌بایست لباس‌های تمیز پوشید و از کارکردن اجتناب ورزید، نوع کارهای ممنوعه همان کارهایی هستند که انجامشان در روز شبات نیز ممنوع می‌باشد.
واژه یوم کیپور به معنای کفاره و بخشش گناهان است. نیز تاکید بر خصلت آن به عنوان روز قضاوت حداوندی، روز دادرسی و لحظه اعلام رای دادگاه می‌باشد. تعابیر و معنای دیگری هم در این راستا بیان شده که عبارتند از:
1- یوم هقادوش: روز مقدس، در این روز بیش از ایام سال به جهت ارتباط بین انسان و حداوند اختصاص داده شده است.
2- یوم هسلیخا: به معنای روز بخشش و عضو گناهان، در نظر گرفته شده
3- یوم ادیر: به معنای جلیل و با عزت می‌باشد، به‌ویژه در دعاهای این روز بیش از ایام دیگر به عظمت و جلال حداوند اشاره شده.
4- یوم عاسور: واژه عاسور به معنای عدد 10 و اشاره به دهم تیشری است.
رسم است بیش از غروب آفتاب و شروع کیپور، خانم خانه دو شمع روشن می‌کند و براخای آن را می‌گوید. (اگر کیپور با شبات مصادف شود، دو شمع را روشن می‌کنند، سپس بعد از گفتن براخای کیپور، براخای ویژه شبات گفته می‌شود.) و قبل از اینکه وارد تعنیت شویم، افراد خانواده به‌ویژه کوچکترها از بزرگترها به جهت اشتباهاتی که طی سال گذشته مرتکب شده‌اند، دلجویی و طلب عفو و بخشایش می‌کنند و بزرگترها ضمن گذشت و بخشایش آنها را برکت می‌نمایند.
برای یهودیان روز کیپور از جایگاه ویژه برخوردار است، در میشنا اشاره شده در روز کیپور گناهان انسان نسبت به خالق براساس توبه بخشوده می‌شوند، ولی گناهان انسان نسبت به انسان درصورتی بخشوده می‌شوند که شخص خطاکار از فرد مظلوم درخواست بخشش کرده و رضایت او را جلب کند، به این ترتیب اهمیت رابطة انسان با انسان از دیدگاه الهی و مذهبی مشخص گردیده است. کیپور فرصتی است که کفاره و بخشایش برای کسانی که توبه کنند و به خطاهای خود اعتراف کنند.
از این رو حتی کسانی که از خانواده‌شان دور می‌باشند سعی می‌کنند برای نگاهداری و اجرای مراسم تعنیت کیپور، در کنار خانواده‌شان حضور داشته باشند. در شب کیپور قبل از آغاز تفیلای عرویت با خارج کردن سفر توراه از هخال، مت (کُل نیدرِه) قرائت می‌شود که در آن همه ندرهای فراموش شده باطل خواهد شد. سپس براخای سفرتورا گفته شده و پس از خواندن تفیلای عرویت مراسم سلیحوت برگزار می‌شود.
از دیرباز مرسوم بوده در روز کیپور چهار بار تفیلا قرائت شود.
ابتدا تفیلای شحریت، موصاف و تفیلای مینحا در بعد از ظهر و در پایان هنگام غروب آخرین تفیلا، تفیلای نعیلا می‌باشد که تنها در یوم کیپور خوانده می‌شود. واژه نعیلا به معنای بسته شدن درب‌ها می‌باشد و آن اشاره‌ایست به پایان یافتن محکمه الهی و بسته شدن دروازه‌های آسمان سپس در پایان شوفار نواخته می‌شود و عرویت خروج از کیپور قرائت می‌شود و براخای هودالا قرائت می‌شود.

قرائت توراه:

در روز کیپور دو مرتبه توراه قرائت می‌شود، هنگام صبح در تفیلای شحریت پاراشای احره‌موت (אחרי מות) از سفر لاویان فصل 18 آیات 18 الی 30، موضوع پاراشا درباره پیدایش کیپور می‌باشد، مفتیر (מפתיר) مربوط به قربانی روز کیپور می‌باشد و از سفر اعداد (بمیدبار) و پینحاس فصل 29 آیات 11 الی 7 انتخاب شده است.
هفطارا از کتاب یشعیا نبی فصل 57 آیات 14 الی 21 و فصل 58 آیات یک الی 14 می‌باشد.
قرائت توراه میحا روز کیپور، پاراشای احره موت از سفر وییقرا (لاویان) فصل 18 آیات یک الی 30 و موضوع آن درباره اجرای قوانین الهی که توسط موشه به قوم بنی‌اسرائیل خطاب گردید.
هفطارا بعداز ظهر کیپور از کتاب «یونا» فصل 1 آیات 1 الی 16 فصل 2 آیات 1 الی 11 و فصل 3 آیات ا الی 10 و فصل 4 آیات ا الی 11 و از کتاب میخا آیات 18 الی 20 می‌باشد و موضوعش یونا و عزیمتش به شهر نینوه می‌باشد.
در آدینه کیپور (روز پیش از کیپور) رسم است به نشانه کفاره گناهان برای هر نفر مرغ یا خروسی را گرفته و شحیطا می‌کنند. و پیش از شحیطا جملاتی خوانده می‌شود که مضمون آن چنین است:
(این حیوان کفاره گناه من باشد و به جای من خونش ریخته شود)
در صورت در دسترس نبودن شحیطا، می‌توان معادل ارزش آن را به فقرا و مستمندان صدقه داد.
در تقویم عبری هرگز روز کیپور با روزهای یکشنبه، سه‌شنبه و جمعه مصادف نخواهد شد.