نقش عدد چهار در فرهنگ یهود

کبالیست‌ها بر این باورند اعداد و حروف عبری هر یک دارای قدرت و خواص ویژه‌ای هستند و حتی ترکیبشان در قالب کلمات و اعداد به‌صورت جمع و مفرد هم می‌تواند انرژی خاص خودش را پدید آورد، ضمن آنکه کاربرد، اعداد و حروف (ابجد) اگر صحیح انجام گیرد، بدون تردید می‌تواند تأثیراتی خاص برخصوصیات ما و محیط اطراف ما بگذارد.

حروف و اعداد در فرهنگ یهود از دیرباز به‌عنوان کلید دستیابی به قوانین الهی (توراه) و پی‌بردن به اسرار آفرینش و نظام آن به‌کار گرفته شده است. طبق کبالا، برای بهره‌گیری درست از حروف عبری می‌بایست هنگام تلفظ دقت بیشتری انجام گیرد.

در متون باستانی یهود، «چهار» عددی است که به‌طور کلاسیک به‌عنوان توصیف شکل اصلی جهان دیده می‌شود، برای روشن شدن خواص عدد «چهار» مثال‌های متعددی آورده شده که با قدری تامل می‌توان به نکات مهمی واقف شد.

در تفسیر ارزش عددی گاهی ممکن است لازم باشد برای برقراری تساوی بین اعداد، تغییراتی انجام گیرد. مثلا می‌توان از تعداد صفرها صرف نظر نمود و برای بهره‌گیری از خاصیت‌های بیشتر، اعداد دو رقم به بالا را به یکی از اعداد تک رقمی بین 9 تا 1 که اصلی می باشند تبدیل نمود. مثلا با حذف صفر از عدد چهل، عدد چهار را خواهیم داشت. در این مقاله مثال‌هایی از عدد چهل هم آورده شده.

نماد «چهار» در سوکوت عید سایبان‌ها

مي‎‌دانيم كه عيد سايبان‌ها يا سوكوت عيد جمع‎آوري محصول هم مي‎باشد. چون اين عيد جنبة، جشن كشاورزي دارد، پس از جمع‎ آوري محصول به پاس نعمت‎هاي بيكراني كه خد.ا به ما ارزاني داشته است، چهار نوع از محصولات زمين را دردست گرفته و دعا (براخا) مي‎خوانيم.

اين چهارنوع عبارتند از:

1- ترنج (اِتروگ)

2- شاخه درخت خرما (لولاب)

3- شاخة درخت مورد (هَدَس)

4- شاخة درخت بيد (عَرَبا)

اين عمل را طبق فرماني كه در كتاب لاويان فصل 23 آية 40 داده شده است انجام مي‎دهيم. علماي يهود به‌كاربردن اين چهار نوع محصول را در نماز عيد سوكوت، دو توجيه كرده‎‎‌اند:

توجيه اول: ترنج به‌شكل قلب است و شاخة نخل شبيه ستون فقرات انسان و برگ مورد شكل چشم و برگ بيد شكل لب مي‎باشد. اينها اعضائي هستند كه مجري بيشتر اعمال انسان مي‎باشند. با دعایي كه مي‎خوانيم از خد.ا مي‎خواهيم كه همواره بتوانيم با عقل سليم و ايمان كامل، آن اعضاء را تحت اختيار خود بگيريم.

توجيه دوم: مردم دنيا چهارنوع هستند.

كساني كه ايمان كامل و رفتار سالم دارند. ترنج طعم خوب و بوي مطبوعي دارد. پس شبيه گروه اول انسان‎هاست.
كساني كه تحصيلات و اطلاعات كامل دارند ولي مراسم مذهبي را به‌جا نمي‎آورند. شاخه‎هاي درخت خرما هم ميوة خوبي دارد ولي معطر نيست، پس شبيه گروه دوم است.
كساني كه اطلاعات و معلومات مذهبي كاملي ندارند ولي اعمال و رفتارشان خوب و شايسته است. شاخة مورد ميوه ندارد ولي بوي آن مطبوع است. پس نمايندة گروه سوم انسان‌ها مي‎باشد.
كساني كه معلومات مذهبي ندارند و رفتارشان هم خوب نيست. شاخة بيد ميوه ندارد و بوي مطبوعي هم از آن استشمام نمي‎شود. بنابراين نمايندة گروه چهارم است.

پس اين چهار نوع محصول، چهار گروه از مردم را كه در هر جامعه‎اي وجود دارند نمايش مي‎دهد. انسان‌هايي كه در جامعه زندگي مي‎كنند در برابر همديگر مسئول هستند زيرا اعمال و رفتارشان و ايمانشان در سرنوشت افراد ديگر جامعه مؤثر است. هركدام از اين افراد معلومات و رفتارهاي مختلفي دارند و روي هم جامعه را تشكيل مي‎دهند. با جمع‎ آوردن اين چند نوع گياه در يك بسته صفات نيكو يعني، اتحاد و همبستگي و همكاري در جامعه را نمايش مي‎دهيم. علت اينكه نام براخا را براخاي لولاب گذاشته‎ايم اين است كه لولاب از تمام آنها بزررگ‌تر است. در روز اول، بعد از براخاي لولاب براخاي شِهِحيانو گفته مي‎شود.

چهار حرف: در کتاب مقدس تورات، نام اعظم خداوند از چهار حرف (یود – حت – واو– حت) تشکیل شده است.

چهارمین فرمان: در اولین لوح توراه (چهارمین فرمان) بر این امر تأکیده شده که شبات را یاد کن و آن‌را رعایت نما چون مقدس است .

چهار مادران: در یهودیت زن های نامی بی‌شماری هستند که از حق و حقوق خودشان و زن های دیگر دفاع کرده‌اند، حتی در میان دیگر پیامبران قوم بنی اسرائیل توانسته‌اند مقام نبوت را در ید خود بگیرند و همانگونه که انبیاء مرد بنی‌اسرائیل پدر خوانده می‌شدند، زنان نیز که به پیامبری می‌رسیده‌اند، مادران قوم ( ساره، ریوکا، راحل، لئا ) خوانده می‌شوند.

چهارمین کتاب: در پنج جلد کتاب مقدس، چهارمین کتاب بمیدبار (سرشماری) یا کتاب اعداد است که عنوان عبری آن B’Midbarمی‌باشد.

چهار تفیلا: در روزهای شبات و موعدیم چهار تفیلا (شحریت، مینحا، مصاف و عربیت) خوانده می‌شود.

چهار سوال: در مراسم سدر (عید پسح) چهار فرد باشخصیت‌های متفات (عاقل، شرور، ساده و بی‌اطلاع) نظرات خودشان در قالب سوالی راجع‌به یادآوری خروج از مصر مطرح می‌کنند.

چهل سال: اقامت بنی‌اسرائیل دربیابان پس از خروج از مصر چهل سال به‌طول انجامید.

چهل شب سلیحوت: با شروع ماه الول، بعد از روش حودش چهل شب، بعد از هر نیمه شب قبل از سپیده صبح برمی‌خیزند و به‌درگاه قادر مطلق تفیلای سلیحوت می‌خوانند و بعد از طلوع آفتاب شوفار نیز نواخته می‌شود. منشا این مناجات عرفانی یهود به دریافت دومین لوح ده فرمان بازمی‌گردد. هنگامی که خداوند اولین بار لوح ده فرمان را به بنه ایسرائل اعطا فرمود به جهت گرایش آنها به گوساله پرستی، الواح توسط حضرت موسی شکسته شد. بار دوم آن حضرت به کوه سینا رفت و چهل شبانه روز به نماز و روزه مشغول شد و از خداوند استدعای بخشایش برای بنی‌ایسرائل نمود. خداوند تفیلا و تعنیت حضرت موسی را استجابت نمود و در پایان این روز برای بار دوم توسط ایشان، لوح ده فرمان را به بنه ایسرائل اعطا نمود.

چهارمین حروف عبری دالت یا عدد 4 :

واژه (دالت) به‌عبارتی عدد 4 در بین انرژی‌های الهی نشانگر پیشرفت و ترقی به بالاترین حد ممکن در کوتاه‌ترین مدت زمان می باشد. همچنین بیانگر این خصوصیات در انرژی‌های مادی ومعنوی می‌باشد. حرف (دالت) به‌ویژه در اول هر اسم، باعث هدفمند شدن، خردگرائی و صاحب استعداد در سازماندهی در امور زندگی، متعبر و صلاحیت پیدا نمودن شخص در بین نزدیکان خواهد شد. آنان اشخاصی بافکر، جذاب، سخاوتمند و جنگجو خواهند شد. اگرچه قدر مال دنیا را نمی‌دانند ولی با حضوری فعال و دائم به خوبی می‌توانند از استعداد خود در جهت سرعت بخشیدن برای کسب موفقیت‌های مادی استفاده کنند.

چهارمین جایگاه سفیروت و کبالا: مشه (موسی) نام گرفته و مظهر ابدیت است، واژه عبری آن «نصح»، انرژی آن امید و پیروزی است، روز آن چهارشنبه، سیاره حاکم بر آن مرکوری (عطارد) است، «نصح» منسوب به جهان شکل‌گیری Yezirah سومین لایه (ساقه درخت) و در آمیخته با جهان کردار Asiyyah چهارمین لایه نمودار میوه می‌باشد.

ناگفته نماند، این پیوستگی هر چهار عالم و نیز ارتباط هر عالم با سفیروت و به عبارتی با درخت مجازی خود از مرکز درخت با دیگر درخت‌ها، باعث ایجاد یک نفوذ متقابل چند جانبه از تجلی، خلقت، شکل‌گیری و کار خواهد شد. از این رو انسان که در نهاد خود، چهار دنیای الوهیت، روح، روان، و تن را داراست، هنگام رجوع به ظاهر و باطن خود مبدا تمامی عالم را لمس و درک خواهد نمود. البته در این مسیر به تدریج ادراک آدمی سقوط کرده و هر روز پیش از پیش به حضور قادر مطلق، در سطوح زندگانی پی‌خواهد برد.

عناصر چهارگانه (چهار عنصر آفرینش): از دیر باز بر باور بسیاری از اقوام و ادیان توحیدی، همه عناصر طبیعی را به چهار عنصر اصلی آب، خاک، آتش و باد تقسیم کرده است. این چهار عنصر مدار وجود کائنات و عالم ماده و نیز جهان هستی را سامان داده است. این عناصر چهارگانه هر کدام نمادی از هویت و یک شخصیت است و یقینا انسان می‌تواند نشانه‌های یک یا دو عنصر را در نهادش داشته باشد. در کتاب مقدس (سفر برشیت فصل اول) این چهارعنصر (آب، خاک، آتش و باد) عامل اصلی آفرینش نامیده شده است .

مزاج چهار گانه-اخلاط رابعه:

اساس طب سنتی ابتدا در یونان به دست جالینوس حکیم بر مبنای مزاج شناسی در ارتباط با اخلاط بدن شکل گرفت. با گذشت زمان دیگر اقوام، با بهره‌گیری از این تئوری برای معالجه بیماران آن را توسعه بیشتری بخشیدند. آنها بر این باور بودنند که در بدن انسان چهار نوع طبع یا مزاج ۱- دم یا خون نماد هوا ۲- بلغم نماد آب ۳- سودا نماد خاک ۴- صفرا نماد آتش، وجود دارد که آنها را اصطلاحاً «اخلاط اربعه» نامیدند و هر فرد، با توجه به سیستم بدنی، سبک زندگی و شرایط محیطی که در آن زندگی می‌کند، یک مزاج یا طبع مشخص دارد

نگرشی دیگر، اما کوتاه در مورد عدد چهار:

درقلمرو معنویت، عدد 4 اهمیت زیادی دارد. این نماد نشانگر چهار عنصر هوا، آتش، آب و خاک است که نشان دهنده اهمیت همکاری و اتحاد در دستیابی به اهداف بشر می باشد. علاوه بر این، عدد 4 مظهر عملی شدن، کارهای سخت و دشوار است.

افراد با سرنوشت شماره 4 به خاطر افکار عملی، قابل اعتماد بودن و سخت کوشی‌شان شناخته می‌شوند. آنها شخصیتی سرسخت، قابل اعتماد و افرادی هستند که خواهان امنیت و ثبات در زندگی خود هستند. عدد 4 عدد ثبات، نظم، تکامل و عدالت است.

عدد 4، زوایای شکل هندسی چهار گوش‌ها (مربع، مستطیل، ذوزنقه و….) را تشکیل می‌دهد. نماد ساختن چهار پایه قوی، چهار ستون و چهار دست و پای چهار پایان است. چهار جهت اصلی: شمال – جنوب – شرق – غرب و جود چهار گونه باد که در هر یک از جهت‌های (متفاوت) اصلی می‌وزند و در ریاضیات چهار عمل اصلی (جمع – منها – تقسیم و ضرب) هم در امتداد همین تعبیر است.

در روز چهارم خداوند خورشید و ماه و ستارگان را آفرید. به عبارتی در روز چهارم خلقت، جهان مادی به پایان رسید. (سفرپیدایش فصل1: 14-19). ماه طی سی روز از نظر شکل ظاهری چهار مرحله ( ماه نو، تربیع اول، ماه کامل، تربیع ثانی) دارد. در هر سال چهار فصل (بهار، تابستان، پائیز و زمستان) وجود دارد. چهار رودخانه‌ای(پیشون، گیحون، حیدقل و پرات) که از باغ اولیه عدن سرازیر به درخت زندگی شده‌اند ( سفر برشیت فصل دوم ) هم از تعابیر دیگر عدد ۴ هستند.

خداوند به نوح گفت از چارپایانی که حلال گوشت نیستند از هر نوع دوجفت (جمعا چهار راس) نر و ماده‌اش را بردار و به کشتی ببر. روزنه‌های آسمان گشوده شد و چهل روز و چهل شب باران بر زمین بارید (برشیت – نوح فصل هفتم ). پس از چهل روز نوح پنجره کشتی را که ساخته بود باز کرد (برشیت – نوح فصل هشتم).

علمای یهود بر این باورند رعایت چهار نکته در زندگی ضامن سعادت و خوشبختی بشر می‌باشد. اول احترام متقابل – دوم قدردان بودن – سوم قبول اشتباهات و عذر خواهی و پوزش طلبیدن – چهارم عشق ومحبت کردن حقیقی .

در استعاره کابالیستی، اعداد صرفاً نمادهای حسابی نیستند. همانطور که توضیح داده شد، اعداد دارای انرژی و شخصیت هستند و از نظر کیفی معنادار هم هستند. این ایده چندان هم مبهم نیست، زیرا ما به صورت محاوره‌ای نیز به‌طور روزمره با آن زندگی می‌کنیم. می‌گوییم شانس فقط «یک بار» در خانه آدم را می‌زند ، هر سمت و یا نکته‌ای «دو» طرف دارد، یا هر سکه دو رو دارد. راه «سومی» وجود ندارد، چهار دیواری اختیاری. باید در نظر داشت از این گونه مثال‌ها فراوان برای یک رویداد وجود دارد، و اما در مورد عدد چهار باید اذعان داشت که توصیف شکل اصلی جهان بیان شده، کسانی که مسیر زندگی شماره 4 را دارند در موقعیت‌های رهبری برتری دارند و این عدد آنها را به روسا، مدیران عامل، سازمان دهندگان و شخصیت‌های معتبر تبدیل می‌کند.