هما سرشار

هما سرشار، روزنامه‌نگار، کنشگر فرهنگی و اجتماعی، نویسنده و ویراستار چندین عنوان کتاب همچنین تهیه‌کننده و مجری برنامه‌های متعدد رادیویی و تلویزیونی زادهٔ سال ۱۳۲۵ خورشیدی (۱۹۴۶ میلادی) در شیراز، دانش‌آموختهٔ دبیرستان رازی (مقطع‌دیپلم)، ادبیات فرانسه در دانشگاه تهران (مقطع کارشناسی)، مدیریت ارتباطات در دانشگاه کالیفرنیای جنوبی USC (مقطع کارشناسی ارشد) و دارای دکترای افتخاری در رشتهٔ روزنامه‌نگاری از دانشگاه جهانی آمریکا American World University)) است. پدرش مئیر رفائیل‌زاده و پدربزرگش ماشاالله رفائیل‌زاده از تجار و معتمدین بازار شیراز و تهران بودند و پدر مادربزرگش ملا اسحق از بنیادگذاران انجمن کلیمیان شیراز بود.

سرشار کار مطبوعاتی را در سن ۱۸ سالگی (۱۳۴۳ خورشیدی)، با عضویت در هیأت تحریریهٔ هفته‌نامهٔ تازه‌تأسیس زن روز آغاز کرد. در سال ۱۳۴۹ به مؤسسهٔ کیهان پیوست و تا سال ۱۳۵۷، در جایگاه خبرنگار و مقاله‌نویس، همکار روزنامهٔ کیهان باقی ماند. هما سرشار دوران همکاری‌اش با مجید دوامی، بنیادگذار و سردبیر زن روز، را از بازه‌های زمانی اثرگذار بر شکل‌گیری حرفهٔ روزنامه‌نگاری خود می‌داند.

از میان تلاش‌ها و دستاوردهای دیگر او در آن سال‌ها می‌توان از دو پروژهٔ پژوهشی «بررسی‌نتایج‌طرح‌تنظیم‌خانواده‌در خانواده‌های‌کم ‌درآمد»، برای‌سازمان‌زنان‌و نشریهٔ زن روز(۱۳۴۸) و «زنان‌ایرانی‌در بازار کار»، برای روزنامهٔ کیهان (۱۳۵۴)؛ دریافت مدال‌طلا برای دفاع‌از حقوق‌زنان‌از سوی‌سازمان‌زنان‌ایران (۱۳۴۸) جایزهٔ بهترین گزارش و‌پوشش‌خبری‌‌از مراسم‌دو هزار و پانصدمین‌سال‌شاهنشاهی ایران از سوی مجلهٔ زن روز(۱۳۵۰) و نیز دریافت بورس‌تحصیلی و جایزهٔ نقدی‌‌دانشجوی‌ممتاز از سوی دانشگاه‌تهران‌(۱۳۵۰-۵۱)‌یاد کرد.

سال‌های میانی دههٔ پنجاه خورشیدی آغاز حضور هما سرشار در رسانه‌های دیداری است. تلویزیون ملی ایران پذیرای نخستین برنامهٔ تلویزیونی او با عنوان «چهار دیواری» بود (۱۳۵۱). این برنامه با پرداختن به مسائل زنان و خانواده، توانایی هما سرشار را در جایگاه تهیه کننده، کارگردان و مجری یک برنامهٔ تلویزیونی نشان داد.

سرشار در دسامبر‌۱۹۷۸ میلادی، کمی پیش از وقوع انقلاب‌اسلامی‌همراه‌همسر و دو فرزندش‌به‌آمریکا آمد و تلاش‌های مطبوعاتی خود را با تمرکز بر سه گسترهٔ حقوق‌بشر، مسائل‌زنان‌و اقلیت‌ها در این سو ادامه داد. سردبیری‌ماهنامهٔ شوفار، نشریه‌ٔ فدراسیون‌یهودیان‌ایرانی (۱۹۸۱ تا ۱۹۸۳)‌؛ همکاری با رادیو امید و رادیو تلویزیون امید ایران در لس‌آنجلس در جایگاه نویسنده‌، تهیه‌کننده و مجری (‌۱۹۸۲ تا ۱۹۹۰)؛ برگزاری‌و مدیریت سمینارها و گردهمایی‌های‌گوناگون‌؛ ایراد سخنرانی‌و شرکت‌در کنفرانس‌های‌خبری‌در آمریکا و اروپا، در کنار فعالیت‌های مطبوعاتی در جایگاه یک‌روزنامه‌نگار آزادنویس (Freelance Journalist) ‌در نشریات‌، رادیو و تلویزیون‌های‌مختلف‌فارسی زبان گوناگون‌خارج‌از ایران، از جمله تلاش‌های مدوام او در این راستا بوده است.
هما سرشار همچنین پیشینهٔ پنج سال همکاری با دادگاه‌های‌عالی‌مهاجرت‌، فدرال‌و ادارهٔ مبارزه‌با مواد مخدر را به عنوان مترجم در آن سال‌ها دارد.

«در کوچه پس‌کوچه‌های غربت»، نخستین کتاب هما سرشار، برکشیده از دل‌نگرانی‌ها، امیدها، و تلاش‌های سال‌های نخست مهاجرت، و نخستین خاطره‌نویسی مکتوب به زبان فارسی است که در بیرون از ایران، توسط یک نویسندهٔ زن نوشته شد و دشواری‌ها و چالش‌های بازسازی زندگی‌فردی و خانوادگی را دور از وطن، همراه با تلاش‌های نسل اول مهاجر برای برساختن بافتار جامعه‌ای ایرانی در کشوری خارج از کشور، در دو مجلد ثبت نمود. این اثر چند سال بعد به صورت کتاب گویا، توسط شرکت انتشارات کتاب گویای لس‌آنجلس تهیه و منتشر شد.

سرشار در سال‌۱۹۸۹ به هیأت مدیرهٔ‌سازمان نوپای بنیاد پژوهش‌های زنان‌ایران‌پیوست‌و تا سال‌۱۹۹۶ هر ساله‌با برگزاری‌یک‌سمینار بین‌المللی‌به‌فعالیت‌های‌خود در زمینهٔ مسائل‌زنان‌ایران‌در این‌سازمان‌ادامه‌داد و پنج شماره از مجلهٔ پروهشی این بنیاد را نیز سردبیری کرد.

سال ۱۹۹۳ به مشاورت سازمان دیده‌بانی حقوق بشر برگزیده شد و از این امکان برای معرفی شخصیت‌های بسیاری برای اخذ بودجهٔ اعتباری هلمن/همت Hellman/Hammett Grants)) بهره برد.
هما سرشار در سال ۱۹۹۵ مرکز تاریخ شفاهی یهودیان ایرانی را در لس‌آنجلس بنیاد گذارد و در یک بازهٔ زمانی ده ساله ۱۶۰۰ سند و تصویر تاریخی همراه با مصاحبه‌هایی مبسوط از ۱۲۵ شخصیت از جمله بزرگان و رهبران جامعهٔ یهودیان ایرانی را گردآوری کرد. دستاورد این مرکز در دوران مدیریت سرشار علاوه بر ایجاد یکی از بزرگترین آرشیوهای خاطرات ایرانیان یهودی در جهان، برپایی پنج کنفرانس بین‌المللی، انتشار اسناد و خاطرات در ۵ مجلد و تولید ۸ مستند برای بازخوانی ۲۵ قرن تاریخ ایرانیان یهودی است.
هما سرشار در سال ۲۰۰۶ کلیهٔ اسناد گردآوری شده در مرکز تاریخ شفاهی یهودیان ایرانی را به کتابخانهٔ کنگرهٔ آمریکا و دانشگاه ایالتی کالیفرنیا در لس‌آنجلس اهدا کرد.
وی در سال ۲۰۰۵ و هم‌زمان با به‌انجام رسیدن فعالیت مرکز تاریخ شفاهی یهودیان ایران، مرکز غیر انتفاعی هنرهای خلاق ایرانی (Center for Iranian Creative Arts) را با انگیزهٔ همراهی و پشتیبانی از استعدادهای ایرانی مهاجر بنیاد گذارد. این مرکز با بهره‌گیری از پشتوانهٔ ۳۵ سالهٔ سرشار در دوستی و هم‌نشینی با کوشندگان ادبی و هنری، زمینهٔ برپایی جلسات فرهنگی متعدد را، در هیأت سخنرانی، امضای کتاب، برپایی نمایشگاه‌های هنری و اجرای نمایش‌ روی صحنه در خارج از ایران فراهم آورد. حضور جمعی از اثرگذارترین هنرمندان معاصر مانند شهره آغداشلو (بازیگر)، جلالی سوسن آبادی (استاد مینیاتور)، نادر نادرپور (شاعر)، مهشید امیرشاهی (رمان نویس)، شهرنوش پارسی‌پور (رمان نویس)، منیرو روانی‌پور (رمان نویس)، سیمین بهبهانی (شاعر)، شاهرخ مشکین‌قلم (طراح رقص و رقصنده)، صدرالدین الهی (روزنامه‌نگار)، هادی خرسندی (طنزپرداز)، و فریدون مشیری (شاعر) در این برنامه‌ها نشانی از اعتبار شخصیت حرفه‌ای و ارزش تلاش‌های فرهنگی سرشار در تمام این سال‌هاست.

سرشار همچنین از سه دهه پیش یکی از اعضای شورای هنر خاورمیانه در موزهٔ هنرهای معاصر لس‌آنجلس ((LACMA بوده و از این موقعیت برای معرفی آثار هنرمندان معاصر ایرانی به جهان بهره برده است.
از دیگر دستاوردهای فرهنگی سرشار تهیهٔ فیلم‌های‌مستند دربارهٔ شخصیت‌های مهاجر هنری و ادبی و کوشندگان اجتماعی تاریخ هم‌روزگار ماست. این مجموعه‌با عنوان فراگیر ‌«دمی‌با…» پی‌رنگی از زندگی شخصی و حرفه‌ای نادر نادرپور،‌مهشید امیرشاهی‌، ناصر اویسی‌، ثمین‌باغچه‌بان‌، سیمین‌بهبهانی‌، سلیمان‌حئیم‌، یونا دردشتی‌، ایران‌درّودی‌، منیرو روانی‌پور، جلالی‌سوسن‌آبادی‌، فرنگیس‌کیخسرو ، شاهرخ‌یگانگی‌، ملک‌نفیسی‌، مرتضی‌خان‌نی‌داوود، مشفق ‌همدانی‌، برسابه‌هوسپیان، ربای یدیدیا شوفط، حبیب لوی،‌موشه کتساو،‌جمشید کشفی،‌شعبان جعفری، صدرالدین الهی،‌مهین عمید و بسیارانی دیگر را در خود ثبت کرده است. این مجموعه هم اکنون در کتابخانهٔ مجلس آمریکا نگهداری می‌شود.

این فعالیت‌ها همراه پروژه‌های پژوهشی متعدد مانند سه پروژهٔ ارتباطی «انسان‌در رویارویی‌با ماشین‌های‌اتوماتیک‌» برای‌بانک‌آو‌امریکا ( (Bank of America، «آموزشگاه‌های‌بزرگسالان‌» برای‌مدارس‌ناحیهٔ لس‌آنجلس (‌LA School District ) و «کیبل‌و ارتباطات‌» برای اچ‌.بی‌.او (HBO)؛ «ارزیابی هنجار کودکان‌در مقابل‌برنامه‌های‌تلویزیونی‌» برای‌ان‌.بی‌.سی‌( (NBC (۱۹۸۱)؛«برنامه‌‌ریزی‌تبلیغاتی‌» برای‌کشتی‌کویین‌مری‌ (Queen Mary) (۱۹۸۰) و «ایرانیان‌مهاجر: ده‌سال‌پس‌از انقلاب‌» برای‌رادیو امید (۱۹۸۹) هما سرشار را در جایگاه یک کوشندهٔ فرهنگی اجتماعی به دریافت جوایز باارزش متعدد نائل کرد از جمله: جایزهٔ سپاس‌به‌عنوان‌روزنامه‌نگار برگزیده‌(۱۹۹۴، لس‌آنجلس)، جایزهٔ دوستی‌رسانه‌های‌ایران‌و آمریکا (۱۹۹۶)، جایزهٔ روزنامه‌نگاری دانشنامهٔ ایرانیکا (۲۰۰۳)، جایزهٔ یک عمر کوشش بنی‌بریت (۲۰۰۵)، جایزهٔ انسان‌دوستی انجمن والدین ایرانی/آمریکایی (۲۰۰۷)، مدال الیس آیلند (۲۰۱۳) و جایزهٔ میراث آمریکایی شورای مهاجرت آمریکا (۲۰۱۶) نام برد.

هما سرشار همزمان و در امتداد تلاش‌‌های فرهنگی اجتماعی خود، از سال ۲۰۰۶ نویسنده، تهیه‌کننده و میزبان دو برنامهٔ رادیویی خانهٔ دوست (۲۰۰۶ تا ۲۰۰۹) و صبحانه با هماسرشار (۲۰۱۳ تا اکنون) در ایستگاه رادیویی KIRN روی موج ۶۷۰ ای.‌ام بوده است.
بنیاد گذاشتن بنیاد هنر Honar Foundation – HF)) برای پشتیبانی از هنرمندان ایرانی آمریکایی از تازه‌ترین اقدامات هما سرشار در لس‌آنجلس است.

از هما سرشار کتاب‌های منتشرشدهٔ زیر در دسترس است:
دفتر نوروز (دو مجلد، ۱۹۸۸ و ۱۹۸۹، لس‌آنجلس) در کوچه‌پس‌‌کوچه‌‌های‌غربت (دو مجلد، ۱۹۹۳، لس‌آنجلس)،‌پژوهش‌ها و هنرها (ویراستار،۱۹۹۳، لس‌‌آنجلس‌)، چهرهٔ زن‌در فرهنگ‌ایرانی ‌(ویراستار، ۱۹۹۳، لس‌‌آنجلس)‌، زن‌و خانواده‌در ایران‌و در مهاجرت ‌(ویراستار، ۱۹۹۴، لس‌‌آنجلس)، زن‌و سیاست‌در ایران‌معاصر (ویراستار، ۱۹۹۵، لس‌‌آنجلس‌)، زن‌، اسلام‌و جنسیت‌(ویراستار، ۱۹۹۶، لس‌‌آنجلس‌)، یهودیان‌در تاریخ‌معاصر ایران ‌(چهار مجلد،ویراستار، ۱۹۹۶ تا ۲۰۰۰ میلادی) و شعبان‌جعفری ‌(۲۰۰۲ لس‌‌آنجلس) که در سال ۲۰۰۳ پرفروش‌ترین کتاب در درون و برون ایران شد.

هما سرشار در سال ۱۳۴۵ خورشیدی با مهندس نجات سرشار پیوند زناشویی بست. حاصل این ازدواج دو فرزند پسر به نامهای سپهر سرشار (دارای دکترای شیمی از دانشگاه هاروارد – بوستون) و هومن سرشار (دارای دکترای ادبیات تطبیقی از دانشگاه کلمبیا – نیویورک) هستند.