مشفق همدانی

نام استاد مشفق همدانی در تاریخ مطبوعات ایران نامی آشنا و در خور احترام است. فرهیخته ای که به عنوان یک روزنامه نگار مجرب متجاوز از نیم قرن ، عمر خویش را در عرصه پر تلاطم سیاست و ادبیات ایران صرف نمود .
ربیع مشفق همدانی در فروردین 1291 خورشیدی در یک خانواده متدین یهودی در شهر همدان پا به عرصه وجود نهاد.
پدرش داود کهن بازرگانی به نام ، با سواد و اهل مطالعه بود که در امر تعلیم و تربیت و دانش اندوزی فرزندانش همواره جدی و مصمم بود .
ربیع مشفق همدانی تحصیلات ابتدایی را از سن پنج سالگی در مدرسه آلیانس و سیکل دوم را در دبیرستان پهلوی همدان به پایان رسانید . استعداد و اشتیاق بیش از حد وی به فراگیری علم و دانش باعث گردید دوره دوم دبیرستان را یکسال زودتر به پایان ببرد .
و قبل از آنکه از دبیرستان فارغ التحصیل شود ، اولین کار ترجمه خودش را با نام «فلسفه عشق» که مشکل ترین متون فلسفی شوپنهاور بود از فرانسه به فارسی ترجمه و در دو جلد منتشر نمود . سپس در سال 1310 جهت تحصیلات عالیه به تهران رهسپار شد .
ضمن آنکه در سن پانزده سالگی ، یکسال هم به عنوان معلم فرانسه در مدرسه آلیانس مشغول به تدریس بود . به واسطه تسلط وی به زبان فرانسه در سن 19 سالگی به دبیری زبان فرانسه در مدرسه دارالفنون برگزیده شد.
مشفق همدانی در سال 1313 خورشیدی به خدمت ارتش وارد شد ، چندی بعد به عنوان یک مترجم رسماً در استخدام روزنامه ایران به سر دبیری حسینقلی مستعان قرار گرفت . و همین امر سر آغازی شد که وی به حرفه روزنامه نگاری و نویسندگی روی آورد؛ در ادامه فعالیت هایش همکاری با روزنامه های مهر و مهرگان را هم قبول نمود .
مشفق همدانی برای ادامه تحصیلاتش به دانشسرای عالی دانشگاه تهران را یافت و توانست در سال 1316 لیسانس خود را در رشته فلسفه و علوم تربیتی دریافت نماید و بلافاصله به استخدام وزارت امور خارجه در آمد .
دیری نپایید به جهت شایستگی و لیاقتی که از خود در این وزارتخانه نشان داد، در حساس ترین دوران جنگ جهانی دوم به ریاست تنها خبرگزاری ایران «خبرگزاری پارس» منصوب گردید .
مدت پنج سال همه روزه آخرین اخبار رسیده را قبل از آنکه منتشر نماید ، توسط پیکی به دربار می فرستاد تا شخص رضا شاه از آن مطلع گردد «برای سانسور» ، همزمان کتاب «عشق و عشق» که اولین تألیف اوست منتشر و کتاب «آزردگان» را ترجمه و به زیر چاپ برد . مشفق همدانی در دهه 1940 در آستانه حمله متفقین به ایران با همیاری دکتر مصباح زاده و عبدالرحمان فرامرزی در تأسیس روزنامه کیهان نقش بسزایی ایفا نمود و شخصاً هفت سال مسئولیت سردبیری روزنامه کیهان را عهده دار بود .
مشفق همدانی در سال 1322 (اواخر جنگ جهانی دوم) با همسر خود به نام فرخ از خانواده فایضی اکباتائی ازدواج نمود . حاصل این پیوند دو فرزند می باشد ، دکتر سیاوش مشفق دانشمند و پژوهشگری که مشغول تحقیق در مورد لیزر و کاربردهای اشعه لیزر می باشد و خانم ویدا مشفق همدانی که همانند پدرش کار ترجمه را پیشه خود نموده است ، که از کارهای مهم ایشان ترجمه تمامی آثار«اوریانا فالاچی» نویسنده و روزنامه نگار ایتالیایی می باشد .
مشفق همدانی در راستای فعالیت فرهنگی خودش اقدام به تأسیس موسسه انتشاراتی صفی علیشاه می نماید و در سال 1949 به یکی از آرزوهای دیرینه اش جامعه عمل می پوشاند وی توانست شخصاٌ مجوز تأسیس یک مجله سیاسی را با نام کاویان بگیرد و آنرا منتشر نماید . از همان آغاز به جهت طرفداری از سیاست های دکتر مصدق در راستای ملی کردن صنعت نفت فعالیت گسترده را آغاز نمود .
در سال 1951 به دعوت ترومن ، همراه با هیئتی از ایران عازم آمریکا شد که مصادف شده بود با دفاعیه دکتر مصدق در سازمان ملل متحد ، هواداری از سیاست های ضد استعماری دکر مصدق رفته رفته ابعاد دیگری به خود گرفت و همین امر باعث گردید در 28 مرداد ماه 1331 پس از سقوط دکتر مصدق ، دفتر مجله کاویان را به آتش کشیدند و صاحب امتیاز آن مشفق همدانی را هم روانه زندان نمودند . اگر چه با وساطت و میانجیگری سپهبد زاهدی از زندان رهایی یافت ولی از جهت عدم تعقبل و همکاری با سپهبد بختیار ، از او خواسته شد هر چه زودتر از ایران خارج شود و به عبارتی به تبعید برود .
مشفق همدانی در سال 1334 یکه و تنها با بجا گذاشتن تمامی تعلقات مادی و معنوی ، آنچه طی سالیان متمادی با رنج و زحمت کسب نموده بود همراه با شهرت ، محبوبیت ، موقعیت اجتماعی ، مکنونات قلبی ، احساسات میهنی و بدون همسر و فرزندانش با عجله زادگاه خود را به مقصد ایتالیا ترک نمود و در میلان سراغ یکی از دوستان قدیمی رفت و نزد وی مستقر گردید . دیری نپایید شرکتی را جهت واردات فرش ایران به ایتالیا تأسیس نمودو خیلی زود اقدام به فراگیری زبان ایتالیایی نمود .
در کمتر از دو سال همسرش همراه با فرزندانش برای ملحق شدن به وی به میلان رفتند. مشفق همدانی در راستای ادامه فعالیت های فرهنگی پس از تسلط به زبان ایتالیایی شروع به ترجمه کتب مهم ایتالیایی به فارسی نمود .
از دیگر فعالیت های وی برای اولین بار ترجمه آثار سینمایی ایتالیا به فارسی بود که در کشور ایتالیا انجام می گرفت به ویژه ترجمه آثار سینمایی بزرگان ایتالیا ، همانند ویکتوریا دیسکا ، آلبرتو سوردی و آثار دیگری از هنرپیشگان و کارگردان های معروف آن کشور بود .
مشفق همدانی پس از چهار سال دوری از وطن در سال 1338 به ایران مراجعه و طی دو سال اقامت ، اقدام به بازگشایی مجدد مجله کاویان نمود . سپس اقدام به ترجمه و چاپ چندین کتاب کرد و مجدداً به ایتالیا بازگشت. وی با تلاشی خستگی ناپذیر به موازات فعالیت های فرهنگی در ایران ، فعالیت های فرهنگی در ایتالیا را هم بطور جدی پی گیری می نمود . از این رو در سفر مجددش به ایران در سال 1342 چندین کتب ترجمه شده را به زیر چاپ برد ، همچنین در وزارت نیرو به عنوان مدیر روابط عمومی استخدام گردید؛ ضمن آنکه مدیریت مؤسسه انتشاراتی صفی علیشاه و چاپخانه کاویان را هم انجام می داد . مشفق همدانی در سال 1984 همراه خانواده اش رهسپار ایتالیا شد و پس از اقامتی کوتاه به آمریکا مهاجرت نمود .
وی طی دو دهه اقامت در ایتالیا در حالیکه تعداد زیادی کتب را به فارسی ترجمه کرد چندین کتاب هم تألیف نمود ؛ وی نه تنها ارتباطش را با چاپخانه کاویان و مؤسسه مطبوعاتی صفی علیشاه که توسط برادرشان اداره می شد حفظ کرد بلکه با بزرگترین مؤسسات انتشاراتی « امیر کبیر» و چندین مؤسسه دیگر ارتباط بر قرار نمود .
مشفق همدانی پس از استقرار در لس آنجلس با وجود رسیدن به دوران بازنشستگی فعالیت های فرهنگی خود را با جدیت دنبال می نمود . در سال 1991 کتابی تحت عنوان «خاطرات نیم قرن روزنامه نگاری» را منتشر نمود و نیز برای هیجدهمین بار کتاب تحصیلکرده ها را به زیر چاپ برد و ترجمه نامه های تولستوی را در تهران منتشر کرد .
مجموعه تألیفات و ترجمه های او فزون از پنجاه عنوان بوده و این جدا از صدها مقاله ، داستان های کوتاه ، بحث های اجتماعی فلسفی و تفسیرهای سیاسی می باشد که در نیم قرن زندگی روزنامه نگاریش در مطبوعات ایران انتشار داده و یا از رادیو ایران پخش شده است .
ربیع مشفق همدانی در اول اکتبر 2009 در غربت در سن 96 سالگی دارفانی را وداع گفت .
از دیگر تألیفات وی می توان «دلهره های جوانی» ، «عشق و عشق» و «تحصیلکرده ها» را نام برد و نیز کتاب «فیلسوفک» که نا تمام باقی ماند .
و از دیگر آثار ترجمه هایش عبارتند از :
مادام بوواری ، سرزمین و مردم هلند ، فنون زندگی ، آزردگان ، ابله ، برادران کارمازوف ، مدرسه و شاگرد ، مدرسه و اجتماع ، اخلاق و شخصیت ، شاهکارهای شیلر ، افکار شوپنهاور ، آنا کارینا ، استالین ، ناپلئون ، روانشناسی برای همه ، جامعه شناسی ، روانشناسی کودک ، مغناطیس شخص ، ذهن در روانشناسی ، اعجاز روانکاوی و نامه های تولستوی و دهها کتاب دیگر .