کنیسای عزرا یعقوب با وسعت 48/524 متر مربع واقع در خیابان مصطفی خمینی (سیروس سابق) کوچه سنگی کوی حکیم شماره 16، یکی از قدیمی ترین و بزرگترین کنیساهای یهودیان در محله عودلاجان می باشد، که از نظر معماری نمونه ای قابل توجه محسوب می شود.
از ظاهر بنا بر می آید که قدمت آن مربوط به اواخر قرن نوزدهم میلادی مقارن با حکومت ناصرالدین شاه قاجار می باشد. اگر چه بارها بنای آن ترمیم و یا نوسازی شده ولی هنوز کاملا بافت اولیه خود را حفظ نموده است.
کنیسای عزرا یعقوب با حیاطی نسبتا بزرگ مشتمل بر دو کنیسا جدا از هم در مقابل یکدیگر در فاصله یک متری از سطح حیاط ساخته شده است. کنیسا بزرگتر در ضلع جنوبی حیاط با سقفی بلند، در و پنجره های عریض و با شیشه های مشبک با گنجایش بیش از 200 نفر که مدت هاست که به شکل مسکونی استفاده می شود. کنیسای کوچکتر در ضلع شمالی حیاط با گنجایش حدود 150 نفر، با پنجره های کوتاه و طاقچه های هشتی شکل در اطراف سالن که تزیین بخش آن می باشد. فضا داخلی سالن ها هر دو کنیسا به واسطه نوسازی ها اخیر به ویژه در سال 1383 که با همیاری انجمن کلیمیان انجام گرفت بسیار ساده در نظر گرفته شده. تا دهه 1340 خورشیدی این کنیسا یکی از مراکز مهم تجمع یهودیان در محله سرچال بوده است. در سال 1313 تا 1316 پذیرای عده ی کثیری از یهودیان بخارا و سمرقند بوده که از طریق افغانستان و مشهد به تهران کوچ نمودند، جمعی کثیری از آنان را در کنیسای عزرا یعقوب موقتا سکنا دادند تا ترتیب مهاجرت آنان را به سمت ارض موعود فراهم آورند.
همچنین هنگام جنگ جهانی دوم، مهاجرین یهودی لهستان، پس از پناه آوردن به تهران، چندین خانوار از آنان را به طور موقت در این کنیسا سکنا دادند.
سال ها بخشی از اطاق های ضلع جنوبی اختصاص داده شده بود به پخت مصای تنوری (سنتی) که با مستقر شدن ماشین آلات مصاپزی در نقاط دیگر، در سال 1346 خورشیدی، پخت مصا در کنیسای عزرا یعقوب متوقف شد. کنیساعزرا یعقوب در دهه 1340 به دلیل کوچ نمودن عده ای قابل توجه یهودیان از محله عودلاجان به شمال تهران و بار دیگر پس از وقوع انقلاب اسلامی و مهاجرت یهودیان به خارج از کشور، اعضای کثیری را از دست داد و همین امر باعث شد، یکی از کنیساها (بزرگتر) کاملا تعطیل شود.
به نقل از کتاب تاریخ یهود، تالیف حبیب لوی کنیسای عزرا یعقوب بنا بر وصیت عزرا یعقوب در سال 1273 خورشیدی بنا گردید.
عزرا یعقوب یکی از تاجران معتمد و خیر اندیش در جامعه به شمار می رفت و اولین شخصیتی بود که در تجارت و مبادلات بازرگانی با منچستر یکی از شهر های انگلستان روابط برقرار کرده بود. وی به واسطه کسالت ریوی در زمستان 1273 دچار سرماخوردگی شدیدی می شود و در سن چهل سالگی فوت می نماید. بیوه عزرا یعقوب، صنوبر حق نظر طبق وصیت شوهرش قسمت اعظم ثروت او را در راه کارهای خیریه خرج نمود. طبق وصیت عزرا یعقوب و با همت همسرش کنیسای بزرگی که بتواند با روند ازدیاد جمعیت یهودیان ساکن در محله عودلاجان و حتی مهاجرین شهرستان ها را تامین نماید ساخته شد و به نام عزرا یعقوب نامگذاری گردید.
ضمن آن که یک آب انبار که احتیاج شش ماهه محله (عودلاجان) را کاملا تامین نماید و ساختمانی برای مکتب خانه (مدرسه) ساخته شد، نیز تامین بودجه ساختن یک کنیسا در بیمارستانی در اورشلیم.
در حال حاضر انجام مراسم مذهبی فقط در ایام خاص و شبات ها در کنیسا عزرا یعقوب انجام می گیرد.
در سال 1383 خورشیدی کنیسای عزرا یعقوب به جهت داشتن ویژگی های معماری خاص دوران قاجار، با همت انجمن کلیمیان و حمایت سازمان میراث فرهنگی و گردشگری در ردیف آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.